Bektaşi Ozanlarından Derviş Ali’nin bir dörtlüğü ile sohbetimize devam edelim.

Gönül gel seninle muhabbet edelim,
Araya kimseyi alma sevdiğim.
Ya benim kimim var kime yalvarayım,
Kaldır kalbindeki karayı gönül.

Nefs-i Mutmainneye eren bir gönlün Arş-ı Ekber olduğu Sultanlarımızca ifade edilmiştir, edilmektedir. İlahi nurun tecelligahı olarak bildirilen ve Arş-ı Ekber olarak nitelenen gönül, sıradan bir insanın gönlü olmayıp, Allah (c.c.)’un dışındaki her şeyden temizlenerek ayna haline gelmiş ve zerre-i miskal kadar bir tozun dahi bulunamayacağı kamil bir insanın gönlünden bahsediyoruz. (Arş-ı Ekber; ’’ Yüce olan Allah’ın hüküm ve hâkimiyetini sağlayan makamdır’’ anlamındadır.) Allah (c.c) Hadid Suresi Ayet 4’de; ‘’O’dur ki gökleri ve yeri altı günde yarattı. Sonra arş üzerine istiva etti (hükümran oldu). Yere gireni, ondan çıkanı, gökten ineni, ona çıkanı bilir. Nerede olsanız o sizinle bereberdir. Allah yaptıklarınızı görmektedir.’’ Diye buyurmaktadır. İşte Arş-ı Ekber’i en iyi anlayabileceğimiz ayetlerden birisi…

Kainattaki her şey kendi çekirdeği etrafında şekillenir. Dolayısıle her ağaç kendi meyvesinin çekirdeğinde gizli olduğu gibi, çekirdekte, ağacın fiziksel varlığını kendinde barındırır. İnsan varlığının hakikatini barındıran gönül latifesini insan varlığının çekirdeği mesabesinde görebiliriz. (mesabe; derece, rütbe, değer anlamındadır.) Bu çekirdek, her insanın oluşturulmayı bekleyen potansiyelini ifade eder. Her insan bu potansiyele yaşamı boyunca icraatları ile şekil verir. Peygamberimiz Sallallahu Aleyhi Vesellem Efendimiz bir Hadis-i şeriflerinde; ‘’Dikkat ediniz bedende bir et parçası vardır; o iyi olunca insan sâlih olur; o fesâda uğrayıp bozulunca insan da bozulur. Bu et parçası insanın kalbidir." şeklinde ifade buyurmaktadır.

Hakk'ın dışındaki her şeyden temizlenen gönül ayna haline gelince ilahi tecellileri yansıtan varlık alemindeki en mükemmel mazhar ve tecelligah olur. Zira bir hadis-i şerifte ifade edildiği üzere; ‘’İşlenen her kötülük kalpte siyah bir leke bırakır. Her bir leke kendisine uygun temizleyici ile temizlenmez.’’ Ki bu temizlenmenin din literatüründe karşılığı tövbedir. Lekeler artmaya devam ederse gönül kararır ve Işık alan, bütün pencereleri kapatılan bir mahzene ve karanlık bir mağaraya dönüşür. Böyle bir yere sahip olabilenler ancak nefsi emaresinin esareti altında yaşamlarını sürdüren ve yerleri esfeli safilin olan insanlar gibi, bayağı yaratıkların mesken tuttukları yerleridir.

Mevlana Celaleddin-i Rumi hazretleri, gönlü insan varlığının kıblesi olarak tanımlamıştır. Ayrıca Gönül; ‘’Tüm beden, tüm duyu ve insani yeteneklerin secdegahı, gönül kıblesidir’’ diye buyurmaktadır. Muhammedi kalbe yönelen her insan, kendi tecellisine mazhar olan Muhammedi gönül aynasına akseden nurları, kendi gönüllerine diğer bir ifadeyle kendi beytlerine yansıtabilirlerse, o kişinin Muhammed-i Kalbi kendi beytini Kabe’ye çevirir. Ki gerçek beytullah da, böyle bir kalp sahibinin gönlü olsa gerek.

Hülasa olarak; Allah (c.c) Bir hadis-i Kutsilerinde "Ben yere göğe sığmam, mümin kulumun kalbine sığarım" diye işaret buyurduğu kalp, Beytullah haline gelen ehli ihvanın gönlüdür. Bu bağlamda Hz. Mevlânâ, "Kabe, Azer oğlu İbrahim'in binasıdır. Gönül ise Celil ve Ekber olan Allah (c.c) nazargahıdır. " diye buyurmaktadır.

Mevlana Celalettin-i Rumi Hazretlerinin bir dörtlüğü ile sohbetimizi tamamlayalım, İnşallah.

Gönüldeki kabeyi tavaf et sen gönülden,
Gönül mana kabesi, onu çamur sanma sen.
Kabe'yi sen binlerce kez yaya tavaf etsen,
Bil ki kabul olunmaz tek gönül incitirsen.

Rabbim cümlemizin gönlünü, Rabbine mihman olabilecek gönüllerden eylesin.

Rabbim cümlemizin yar ve ayanı olsun.

Mustafa AYALTI
15 Haziran 2016, Akçay