Osmanlıca Sözlük

OSMANLICA SÖZLÜK

A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V Y Z

e : Gr: İstifham, sorgu edatı. (Ezehebe Nuri: Nuri gitti mi? derken Ezehebe'nin başındaki 'E' harfi gibi) * Arapça kelimelerin sonuna 'e' gelerek onları müennes yapmaya More…

e'ba : Yükler, hamuleler, çuvallar.

e'cam : (Acem. C.) Arab olmayanlar. Güzel arabi bilmeyenler. Güzel ve fasih konuşamıyanlar. * Acemiler.

e'cube : (Bak: U'cube)

e'rac : Anadan doğma topal, aksak.

e'vam : (Bak: A'vam)

e'zar : Özürler. Kusurlar. Bahaneler.

eâcib : (U'cube. C.) Çok tuhaf ve acaib, şaşılacak şeyler.

eacim : (Acem. C.) Yabancılar, Arap olmayanlar. İranlılar.

eadi : (Adüv. C.) Düşmanlar. Hasımlar.

eali : (A'lâ. C.) İtibarı ve şerefi yüksek zâtlar. İyiler. Günahtan sakınan temiz ve sâlih amel sâhibi kimseler.

eamm : Pek şumullü, daha umumi ve geniş.

earib : (A'rabî. C.) Çölde yaşayan, göçebe Arablar.

eariz : (Aruz. C.) Aruzlar, şiir vezinlerinden bahseden ses kalıpları. Şiirde beytin birinci mısraının son kısımları.

earr : Hörgücü küçük deve.

easir : (İ'sâr. C.) Şiddetli fırtınalar, kasırgalar.

eâzim : (A'zam. C.) İleri gelen büyükler. Büyük adamlar.

eazz : Galip. * Daha aziz, daha şerefli, en şerefli, azizler.

eb : (Ebâ, Ebu, Ebi) Baba, peder. Ced.

eb'ad : Çok uzak, en uzak, daha uzak.

eb'âd : (Bu'd. C.) Mesafeler, uzaklıklar.

ebab : Bir yere gitmek için hazır olmak.

ebabil : Dağ kırlangıcı. Kuş sürüsü. Sürüler, bölükler.

ebadid : Müteferrik, dağınık.

ebaet : (C.: Abâ) Kamışlık yer. * Kamış.

ebahh : Sesi kısık olan kimse. Avazı tutkun kişi. (Müe: Buhhâ)

ebahir : Kuş kanadının üçüncü mertebede olan yelekleri.

ebaid : (Eb'ad. C.) Yakın olmayan (hısım ve akraba.) * En uzak yerler.

ebalis : (Ebâlise) (İblis. C.) İblisler, şeytanlar.

ebarik : Balçıklı, kumlu yer. * (Ebrak. C.) Alaca atlar. ◊ (İbrik. C.) Su kapları, ibrikler.

ebatih : (Ebtah. C.) Kumlu dereler ve ırmaklar.

ebatil : (Ubtule. C.) Beyhude, bâtıl, hurâfe, mantıksız, hakikatsız şeyler. ◊ Böğürler, yanlar.

ebazer : (Bak: Ebu Zerr-i Gıffarî)

ebazir : (Ebzâr. C.) Yemeklere katılan baharatlar, kurumuş kekikler.

ebb : (C.: Abâb) Kuru ot. Taze ot. * Mer'a, otlak, çayır. * Kavga etmek veya bir yerden gitmek için hazırlanmak.

ebbal : Deve çobanı.

ebbale : Bir yüklük odun. * Bir kısım halk. Cemaat. Cemiyet.

ebbar : İğneci. İğne yapan veya satan kimse.

ebbaz : Kaçma, ürkme. * Sıçrayıp atlayan karınca.

ebced : Arabça Eski Sâmi alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelime. Bu tertip İbrâni ve Süryâni Alfabesindeki harfleri içine alır. İbâredeki More…

ebcedhan : f. Ebced okuyan. Mektebe yeni başlayan, acemi.

ebcel : Cüssesi büyük olan iri yapılı adam. * Atta ve devede bulunan bir damar. (İnsanda o damara, 'ırk-ı ekhal' derler.)

ebda' : (Bedi'. den) En bedi. Ziyade bedi' ve güzel. Daha çok dikkati çeken.

ebdal : (Bedil veya Bedel. C.) Evliyâdan, ziyâde nuraniyyet kazanmış olanlar.

ebdan : f. Kavim, aşiret, kabile. * Şayeste, lâyık, münâsib, muvafık, uygun. ◊ (Beden. C.) Bedenler. Tenler.

ebecc : Patlak gözlü adam.

ebed : Ebedîlik. Zevalsizlik. Sonu olmamak.

ebedd : Gövdeli, iri cüsseli kimse. İki uyluğunun arası geniş ve etli olan kimse.

ebeden : (Ebedâ) Devamlı olarak. Kat'â ve aslâ. Hiçbir vakit.

ebedgâh : f. Kabir, mezar.

ebedhane : f. Kabir, mezar.

ebedî : Sonsuza ve ebediyete âit. Ebediyete dâir ve müteallik.

ebediyyen : Ebedî olarak, ilel-ebed. * Hiç bir vakit, hiç bir zaman.

ebelet : Çok yemekten gelen ağırlık, hazımsızlık.

eben : Töhmetli, kabahatli kişi. * Adâvet, düşmanlık.

eber : Hurmanın budaklanması ve ıslah edilmesi. * Akrep sokması.

eberr : Çok faziletli, şerefli. Çok sâdık ve dindar. Çok iyilik sever. * Şenlikten uzak, bedevi.

ebes : Çok süt içmekten dolayı midede ve karında meydana gelen şiş. $

ebeveyn : Ana ile baba. (Eb ile ümm.)

ebgaz : Çok fazla buğzedilen, hiç sevilmeyen, nefret edilen.

ebh : Unutulan şeyi hatırlatmak.

ebhak : Bir gözlü.

ebhal : (Buhl. den) En hasis, çok cimri, daha tamahkâr. * Büyük gözlü.

ebhar : Nefesi ve ağzı fena kokan adam.

ebhâr : (Bahr. C.) Bahirler, deryalar, denizler.

ebhas : Gözlerinin üstünde veya altında bir miktar yumruca et parçası olan kişi.

ebhekan : Kuzu kulağı adı verilen ot.

ebhel : Ardıç ağacının yemişi. * Ardıç ağacının bir nevi

ebhem : Söz söylemeye muktedir olmayan. Konuşmaya iktidarı bulunmayan adam.

ebher : En bâhir, en âşikâr. En parlak, daha çok zâhir. * Temiz kanı yürekten bedene dağıtan büyük bir damar.

ebhire : (Buhâr. C.) Dumanlar, buğular.

ebhur : (Ebhar) (Bahr. C.) Denizler, bahrlar. ◊ (Bahur. C.) Buharlar. Buğular.

ebi : (Bak: Ebu)

ebib : İri taneli yağmur.

ebih : Yüzünden örtüyü kaldırmayan tesettürlü kadın.

ebil : Devenin hâllerinden anlıyan kimse. ◊ Nasârâ rahibi ve ekâbiri.

ebiye : İmtinâ edici, çekinen kadın.

ebka : Ağlattı (mânasında mâzi fiili. Bak: İbkâ)

ebka' : Alaca karga.

ebkâr : (Bikr. C.) Bekârlar. * Mc: Evvelce kimsenin söylemediği sözler.

ebkem : (Bükm. den) Dilsiz. Konuşamıyan.

ebkem ü lâl : Cevapsız bırakmak. Susmak. Dilsiz gibi sükût etmek.

ebkemî : f. Dilsizlik, dili olmamak.

ebkemiyet : Dilsizlik. Konuşamamazlık.

eblad : Eser.

eblağ : En beliğ. Daha beliğ. Daha fasih. Çok beliğ.

eblak : Rengârenk. * Alaca bulaca. * Alacalı at.

eblak-süvar : f. Alaca ata binmiş kişi. * Mc: Savaşçı, cenkçi yiğit.

eblec : Açık kaşlı. * Mc: Nurlu, parlak, vuzuhlu.

ebled : Ebleh, ahmak, bön. Söylenilen şeylere aklı hemen taalluk etmeyen kimse. * Açık kaşlı. * Şişman gövdeli kişi.

ebleh : Ahmak. Bön. Budala.

eblehâne : f. Ahmakçasına. Eblehçesine.

eblehî : f. Ahmaklık, saflık, bönlük.

eblehiyyet : Ahmaklık, eblehlik, bönlük, salaklık, saflık, kalın kafalılık.

eblek : f. Alacalı renk.

eblem : Kalın dudaklı adam.

eblim : Bal, asel.

ebluç : f. Ezilmiş tozşekeri. Nebat şekeri.

ebluk : f. Münafık, iki yüzlü adam. * Şarlatan.

ebnâ : (İbn. C.) Oğullar. Çocuklar. Veledler. Ferzendeler.

ebniye : (Bina. C.) Binalar. Yapılar.

ebr : Ürkmek. Kaçmak. ◊ f. Bulut.

ebrac : Burçlar, kaleler.

ebrah : Zor olmak, güç olmak.

ebrak : Fazlaca parıltılı. * Taşlı, kumlu, balçıklı yer. * Alaca renkli at. * İki renkli lekeli bir şey.

ebrâr : (Berr. C.) Özü sözü doğru olanlar, hamiyetliler. Sâdıklar. İyiler.

ebras : İnsanın rengini degiştiren alaca ve miskin eden çok fena bir maddi hastalık ismi.

ebrec : Gözünün akı çok olan güzel gözlü kimse.

ebred : (Berd. den) Çok soğuk.

ebrek : En bereketli.

ebrencen : f. Bilezik. Kadınların kollarına taktıkları altından mâmul zinet eşyası.

ebreş : Alaca benekli at. * Kırmızı ve beyazdan meydana gelen alaca renk.

ebresim : İbrişim.

ebresimî : İbrişimci.

ebric : Yayık adı verilen ve yoğurttan yağ çıkarılan nesne.

ebrkâr : f. Şaşkın, sersem, ne yapacağını bilmeyen adam.

ebru : f. Kaş. * Bir nevi dalgalı kumaş ve kâgıt ismi.

ebruferah : f. Güler yüzlü.

ebruvân : f. Kaşlar.

ebs : Sütü çok içmekten dolayı karnı şişmek.

ebsar : (Basar. C.) Gözler. Dikkat sahipleri. Görücüler.

ebtah : (C.: Ebâtih) Kumlu ırmak ve dere.

ebtal : (C.: Ebâtil) İnsanın böğrü. * En boş. Boşuboşuna. Çok bâtıl. ◊ (Battâl. C.) Yiğitler, cesurlar, döğüşken erler.

ebter : Kuyruğu kesik hayvan. * Sonunda oğlu ve kızı kalmayan insan. * Ölümünden sonra adı hatırlanıp anılacak hayrı ve ihsanı kalmayan kişi. * Eksik, tamamlanmamış.

ebtine : (Bâtın. C.) Çukur yer, kuytu yer.

ebu : Peder, baba, ata, eb.

ebu ca'fer : Sinek.

ebu cabir : Ekmek.

ebu cemil : Tere otu.

ebu davud : (Bak: Kütüb-ü Sitte)

ebu eyyub : Deve, cemel.

ebu halid : Köpek, kelb. * Canavar.

ebu hanife : (Bak: İmam-ı A'zam)

ebu humeyd : Ayı denilen canavar.

ebu ikrime : Güvercin kuşu.

ebu kalemun : Bir nevi kumaş ki, göze türlü türlü görünür. Bâzıları 'gülistân-ı kemhâ' derler.

ebu kays : Çakal.

ebu nafi' : Sirke.

ebu sabir : Tuz, milh.

ebu süfyan : (Mi: 597 - 653) Kureyş kabilesinin bir kolu olan Beni Ümeyyenin Reisi ve Hz. Muâviyenin (R.A.) babası.

ebu süleyman : Horoz.

ebu za'fel : Fil.

ebu ziyad : Eşek, hımar.

ebu zübab : Fâre.

ebu zür'a : Domuz, hınzır.

ebuk : Kaçmış köle.

ebûü : İkrar ederim, sığınırım, itiraf ederim, tövbe ederim mânasına fiildir.

ebva' : Medine-i Münevvere'ye bağlı olup, Mekke-i Mükerreme yolunda bir köyün adıdır. Medine'ye yirmiüç mil uzaklıktadır. Köyün üstünde dik ve kuru bir dağın adı da Ebvâ'dır. Bu köy More…

ebvâb : (Bab. C.) Kapılar. * Kısımlar. Bahisler. Parçalar.

ebyan : Cömert, eli açık, muhtaçlara ve yoksullara yardım eden kimse. * Yemekten tiksinen kişi.

ebyat : (Beyt. C.) Beyitler. İki mısradan müteşekkil kısımlar.

ebyaz : Beyaz. Akça. Parlak. Daha parlak. Sefid olan.

ebz : Ürkme, korkma. Kaçma, kaçış. * Aniden, birdenbire ölmek.

ebza : Göğsü çıkık.

ebzah : Göğsü çıkık.

ebzar : (Bezr. C.) Yemeklere konulan baharat.

ebzer : Üst dudağında sarkık derisi olan.

ebzün : Küvet, banyo. * İçinde yıkanılabilinen küçük havuz.

ecahil : (Echel. C.) En cahil, daha bilgisiz olanlar.

ecamire : Taifeler, kabileler, kavimler.

ecanib : (Ecnebi. C.) Ecnebiler. Yabancılar.

ecbe : Alnı geniş olan adam.

ecc : (C.: İcâc) Devekuşu seğirtmek.

ecce : (C.: İcâc) Sıcak fazla olmak. * Karışmak.

ecda' : Burnu kesik olan kimse. * Kulağı, eli ve dudağı kesik kimse.

ecdad : (Cedd. C.) Dedeler. Babalar. Büyük babalar.

ecdas : (Cedes. C.) Kabirler. Mezarlar.

ecdel : (C.: Ecâdil) Çakır doğan kuşu.

ecder : (Cedir. den) Daha büyük. Pek münasib.

ecebe : Büyük alınlı. Alnı geniş olan kimse.

ecel : Her mahlukun ve canlının Allah tarafından takdir edilen ölüm vakti. Âhirete göç etmek. * İleride olacağı şüphesiz olan. * Allah'ın takdir ettiği ömür.

ecel-i müsemma : f. Muayyen bir zamana kadar, Allah'ın takdir ettiği ölüm.

eceliyyet : Sonradan vukuu şüphesiz olan hâdise.

ecell : (Celil. den.) Çok güzel. çok büyük. En üstün. Çok celil. ◊ Evet, neam, belî.

ecem : (C.: Acâm) Çok fazla sıcak.

eceme : (C.: Acâm-Ecemât - Ecem-Ücüm) Meşelik. * Kamışlık.

ecemm : Mızraksız adam. * Boynuzsuz koyun. * Etli kemik. * Bacasız ev.

ecen : Suyun tadı ve rengi değişik olmak.

ecerran : İns ve cinn.

eceşş : Gür sesli.

ecfan : (Cefn. C.) Göz kapakları. * Asma çubukları. * Kirpikler.

echam : Gözü büyük ve kırmızı olan. * (Müe: Cahmâ)

echel : Çok câhil. Çok bilgisiz. En câhil.

echeliyyet : Çok bilgisizlik. Çok câhil oluş.

ecic : Ateş parlaması.

ecil : İşini geriye bırakan, geciktiren. * Geciktirilen, geriye bırakılan şey. * Bir yerde birikip toplanmış su.

ecille : (Celil. C.) Fazilet, ilim ve rütbe itibariyle daha yüksek olanlar. Büyükler.

ecim : Bir şeye çok devam etmekten usanç gelme. * Suyun necis olup bozulması. * Birini istemediği hâle koymak.

ecinne : (Cenin C.) Ceninler. Ana karnındaki çocuklar.

ecinnî : Cin taifesinden bir fert. (Bak: Cinn)

ecir : Ücretle çalışan, nefsini kiraya veren. Gündelikçi. ◊ (Bak: Ecr)

ecirlik : t. Ücretle çalışma, hizmetkârlık.

ecirnâ : (İcâret. den) Bizi hıfzeyle, muhafaza eyle (meâlinde.)

ecirni : (İcâret. den) Beni hıfzeyle, beni koru (meâlinde).

ecl : İllet, sebeb, cihet. İçin, dolayı... den. Arabçada 'Li' ilâve ederek kullanılır. Meselâ: Li-eclillâh $ : Allah için, Allah rızası için.

ecla : Pek âşikâr, pek belli. Pek parlak, ziyade güzel. * Başında kıl bitmeyen kel.

ecla' : Dudakları kısa olup dişlerini tamamen örtmeyen.

eclad : (Cild. C.) Hayvan derileri.

eclah : Devenin veya üstü düz olan arabaların üzerlerine yapılan ufak kulübe. * Başı kel olan adam.

eclec : Yumru ve geniş alınlı.

eclef : (Cilf. den) Çok edepsiz, pek hayasız.

eclel : Ulu ve büyük kimse. * Azam.

ecliyet : Cihetiyet, sebebiyet. Sebeb oluş.

ecma : Üstü açık ev.

ecma' : En toplu. Birikmiş. Ziyade birleşmiş.

ecmain : Hepsi, cümlesi.

ecmal : (Cemel. C.) Develer. * Cümleler. * Yekünler.

ecmat : (Ecme. C.) Ormanlar, sık ağaçlı yerler.

ecme : (C.: Ücem-Ecmât) Orman, sık ağaçlı yer.

ecmel : (Cemil. den) Çok güzel, en yakışıklı. Daha güzel.

ecnab : (Cenb. C.) Yanlar. Yan taraflar.

ecnad : (Cünd. C.) Cündler, askerler, erler, neferler, taburlar.

ecnâs : (Cins. C.) Çeşitler, neviler, türler.

ecneb : Muti ve münkad olmayan. İtaatkâr olmayan. * Garib, yabancı, ecnebi. *Sert başlı at.

ecnebi : Yabancı. Garip. Alışmamış. Başka milletten olan.

ecnebiyyet : Ecnebilik, yabancılık, gariblik.

ecnef : Haktan, doğruluktan, adaletten uzaklaşan, ayrılan adam. * Beli eğri, kambur olan adam.

ecniha : (Cenah. C.) Kanatlar. Cenahlar. Taraflar.

ecr : (C.: Ücur) Bir iş, bir hizmet mukabilinde verilen şey. * Ahirete aid mükâfat, hayır ceza. * Ücret, mukabil, karşılık. Sevab. * Tıb: Kırılan bir uzvun sarılması.

ecra' : (C.: Ecâri) Bir şey yetişmeyen kumlu yer.

ecram : (Cirm. C.) Ruhsuz büyük varlıklar. Cirmler. Yıldızlar.

ecras : (Ceres. C.) Büyük çıngıraklar, çanlar.

ecreb : Uyuz hayvan veya insan.

ecred : Tüysüz adam, köse. Genç. * Çorak, otsuz yer. Bir şey yetişmeyen arazi. * Tüyü yumuşak ve kısa olan at.

ecribe : (Cirâb. C.) Dağarcıklar, meşin veya bezden yapılmış olan çantalar.

ecsad : (Cesed. C.) Cesedler. Cisimler. Tenler. Vücudlar.

ecsam : (Cisim. C.) Cisimler.

ecsel : Karnı büyük olan kişi.

ecsem : Cesim, pek iri, gövdesi büyük olan. İri yarı kişi.

ecuc : Işık veren, parlayan. Parlak nesne. * Suyun tuzlu ve acı olması.

ecüme : Havuz.

ecvad : (Cevad. C.) Sahiler. Cömertler. Eli açıklar.

ecvaf : (Cevf. C.) İçler. Kovuklar.

ecved : En cömert. En sahi. Daha iyi.

ecvef : Ortası boş. Kof. * Mc: Boş kafalı. Çok cahil. * Gr: Ortasında harf-i illet sayılan elif, vav, yâ harfleri bulunan fiil kökü.

ecvibe : (Cevab. C.) Cevaplar.

ecyad : (Cîd. C.) Uzun boyunlar.

ecyaf : (Cife. C.) Kokmuş etler. Cifeler.

ecyal : (Cîl. C.) Soylar. Tâifeler. Kavimler. Nesiller.

ecyed : Uzun boyunlu (adam.)

ecyem : Gözü büyük ve kırmızı olan. (Müe: Ceymâ)

eczâ : (Cüz. C.) Eczacılıkta kullanılan çeşitli maddeler. * Ciltlenmemiş kitab ve saire. * Cüz'ler, parçalar, kısımlar. * Bir kimyevi terkible vücuda gelip yanma hassası gibi böyle bir kuvvet More…

eczahane : f. Eczacı dükkanı. Ecza dolabı. İlaç satılan mağaza.

eczal : (Cizl. C.) Ağaç kökleri, tomrukları.

eczeb : Suyu geçirmeyen sağlam zemin.

eczem : (Cüzâm. dan) Cüzamlı, miskinlik illetine uğramış olan. * Parmakları veya eli kesik olan adam. ◊ Burnu kesilmiş.

ed'ac : Gözleri kara renkte ve büyükçe olan. * Pek siyah şey.

ed'iye : (Duâ. C.) Duâlar.

edâ' : Yerine getirmek. Ödemek. Borcunu vermek. Vazifesini yapmak. * Tarz. Üslub. * Şive. * Tekebbür. * Fık: Namazı vaktinde kılmağa 'Eda' ve vakit geçtikten sonra kılınan namaza da More…

edakk : En dakik, pek ince, çok mühim.

edall : (Bak: Adall)

edâmallah : Allah (C.C.) dâimî eylesin (mealinde duâ.)

edani : (Ednâ. C.) Ednâlar, en deniler, en alçaklar. Alçak, pek bayağı ve aşağılık kimseler.

edat : Sebep. Âlet. Avadanlık. * Gr: Kendi başına mâna ifade etmeyip, kelime veya fiillerle birlikte mâna ifade eden kelime veya harf. İsim ile fiilden gayri kelime.

edb : Ziyafet verip, halka yemek yedirmek.

edbar : (Dübür ve Dübr. C.) Ard ve arka taraflar. Herhangi bir şeyin sonları ve akibetleri.

edbes : Rengi ne kızıl, ne siyah olan hayvan.

edd : (C.: Üdüd) Kuvvet. * Yetişmek. * Ric'at etmek.

eddai : Mâlum bir duâcı. Duâcınız. Hayrınızı isteyen meâlinde imza yerine yazılan bir tâbir.

edeb : 'Terbiye. Kavlen, fiilen insanlara lütuf ile muamele etmek. Güzel ahlâk. Usluluk. Hayâ. * Ist: Sünnet-i Resul'e (A.S.M.) uygun hareket etmek. * Utanılacak şeylerden insanı koruyan More…

edebî : Edebe dâir. Güzel söylenmiş yazı. Edebiyata âit. Ehl-i edebe, terbiyeli, ahlâklı ve edebli olanlara dâir ve edebe mensup ve müteallik.

edebiyat : Düşünce, duygu veya herhangi bir hakikatı veya herhangi bir fikri yazı veya sözle, manzum veya nesir halinde güzel şekilde ifâde san'atı. Bu san'atla uğraşan ilim kolu. * Edebiyata More…

edebiyat yapmak : Mc: Güzel ve uzun uzun sözlerle mevzu dışına çıkarak konuşmak.

edebiyyun : Edebiyatçılar. Edebiyatla uğraşanlar.

edeme : Derinin iç yüzü. (Dış yüzüne 'beşere' derler.)

edevat : (Edat. C.) Aletler. Takımlar, parçalar. * Gr. Fiil veya isimlere eklenen küçük kelime veya harfler. Edatlar.

edeyan : f. Çok koşan hayvan.

edfa : (Edfâk) Beli kamburlaşıp bükülmüş kimse. * Uzun boynuzlu keçi. * Kanadı uzun kuş.

edfer : İğrenilen, tiksinilen, nefret edilen şey.

edgam : Yüzü ve dudaklarının etrafı siyah olup, sâir bedeni başka renk olan at.

edhak : Daha uzak, daha ırak.

edhan : (Dühn. C.) Sürülecek güzel kokulu yağlar.

edhar : Eb'ad ve erzel kimse.

edhem : (C.: Dühem-Edâhim) Karayağız at.

edhine : (Duhân. C.) Duhanlar, dumanlar, sisler. * Tütünler.

edi : Küçük ve şerir (adam). * Küçük kap.

edib : Edebiyatçı. Güzel ve san'atlı söz söyleyen veya yazan. * Edebli, terbiyeli.

edibâne : f. Edibe yakışır, terbiyeli bir surette. Edebiyatçı gibi.

edille : (Delil. C.) Deliller, işaretler. Alâmetler. Rehberler. İsbat vasıtaları.

edim : Sahtiyan, tabaklanmış deri. * Satıh, yüz, zemin.

edimme : Derinin ikinci tabakası.

ediyye : Az, kalil.

edken : Bulanık, * Rengi siyaha yakın olan.

edlem : Karayağız, siyah adam. * Kara eşek. * Uzun yanaklı. * Uzun boylu.

edm : Üns tutmak. * İttifak etmek, birleşmek. * Islâh etmek.

edmas : 'Kaşlarının üç kısmı ince ve dipleri kalın; başının kılları ise az olan kimse.'

edmen : f. Hâlis ve katıksız misk.

edmiga : (Dimağ. C.) Beyinler, dimağlar.

edmu' : Göz yaşları. Aberat.

edna : Pek aşağı, en alçak. Pek az, pek cüz'i. * Çok yakın.

ednanî : (Denâvet. den) Beni yaklaştırdı (meâlindedir.)

ednas : (Denes. C.) Pislikler, necisler, kirler. * En aşağılar, âdi ve bayağı kişiler.

ednef : Burnu kısa olan adam.

ednik : Çengel.

edra' : Vücudu beyaz, başı siyah olan at. * Hecin.

edred : Dişsiz, dişi çıkmamış veya dökülmüş kimse.

edrem : Topukları etli kimse (ki, topuğu etten belli olmaz.) * Dişleri dökük adam. * Düz şey. ◊ f. Eğerin altına konulan keçe.

edreng : f. Sıkıntı, içdarlığı. Musibet, belâ, felâket, âfet.

edsak : Ağzı büyük olan adam.

edsem : Çok yağlı (şey.)

edser : Gaflette bulunan, gafil adam.

edv : Aldatmak, hud'a.

edva : (Da'. C.) İlletler, hastalıklar.

edvar : (Devr. C.) Devirler, zamanlar.

edvek : Devenin, misvak ağacını yemesi. * Bir yerde sâkin olmak. * Yaranın veremi sakin olmak.

edveş : Gözü dumanlı adam.

edviye : (Devâ. C.) İlâçlar, devâlar.

edyak : (Dîk. C.) Dîkler, horozlar.

edyan : (Din. C.) Dinler.

edyar : (Deyr. C.) Manastırlar, kilisler. Hıristiyanların ibadethâneleri.

ef'a : Engerek yılanı. * Mc: Fena huylu, tabiatı kötü olan adam.

ef'âl : (Fiil. C.) Fiiller, işler, ameller.

ef'ide : (Fuâd. C.) Kalbler. Gönüller.

efadil : (Efâzıl) Faziletliler, iyiliksever ve temiz kimseler.

efahim : (Efhâm. C.) Büyük zatlar. Pek büyük, muhterem kimseler.

efahis : (Ufhus. C.) Taşların aralarında veya kayalıkta bulunan kuş yuvaları.

efai : (Ef'a. C.) Engerek yılanları.

efaik : (Efike. C.) Yalanlar, dolanlar, düzme sözler. İftiralar.

efaim : Vâsi olmak, geniş olmak, bol olmak.

efakil : (Efkel. C.) Titrekler, titreyenler.

efanin : (Üfnûn. C.) Değişiklikler. * İşler, şartlar, hâller. * Sarmaşık gibi birbirine sarılmış sık ağaç dalları.

efarit : (İfrit. C.) İfrit gibi, ifrite benzer adamlar. Hilekârlar, kurnazlar, cüretliler. * Pek hain cinler. * Şeytanlar, iblisler.

efatih : Mantar ve ona benzer bitkiler.

efavic : (Efvâc. C.) Bölükler, takımlar, kısımlar.

efavik : (Fuvâk. C.) Hıçkırıklar.

efaviye : Yemeklere konulan kokulu baharat.

efayik : (Efike. C.) Uydurma, düzme, asılsız, yalan sözler. İftiralar.

efâzil : (Efdal. C.) Fâzıllar, faziletliler. Mümtaz ve çok bilgili kimseler.

efda' : Eli ve ayağı eğrilmiş.

efdah : (Fadih. den) Çok rezil, daha rezil.

efdal : (Fazl. C.) Ziyadeler, fazlalar, çoklar. * İhsanlar, ikramlar, iyilikler, meziyetler, hünerler. ◊ Daha faziletli, daha lâyık, daha iyi.

efdalan : Emn ile adâlet.

efdaliyet : Faziletçe üstünlük. Fazileti, iyiliği ziyâde olmak.

efder : (Evder) f. Amca. Babanın erkek kardeşleri. * Yeğen. Amca, hala, teyze çocukları.

efek : Sarfetmek, harcamak.

efekk : Zayıflıktan dolayı omuzu mafsaldan ayrılmış olan kimse.

efektif : Fr. Nakit para, elde bulunan para.

efell : Güdük kılıç.

efendi : (Rumcadan) Sahib, mâlik, mevlâ. Ağa. Şer'î hâkim, kadı, molla.

eferr : Çok koşan, pek çok kaçan.

effaf : Çok of! çeken. Sıkıntılı, muztarib ve kederli kimse. Elemli, gamlı, tasalı adam.

effak : (İfk. den) Çok iftira eden, çok yalan isnad eden kişi. ◊ Ticaret için bütün dünyayı dolaşıp gezen tüccar adam.

efgan : f. Acı ile bağırıp çağırmalar. Feryatlar ve istimdat.

efgar : (Figâr) f. Yaralı, kötürüm, sakat, cerih.

efgen : (Figen) f. Düşüren, yere atan, yıkan, yere atıcı, düşürücü, yıkıcı.

efgende : f. Yere atılmış, düşürülmüş. Yıkılmış, yıkık. Bozulmuş, tahrib edilmiş. * Biçare, zavallı, düşkün.

efham : (Fahim. den) Çok büyük, pek büyük. ◊ Anlayışlar, zihinler, anlamalar.

efhas : (Fahs. C.) Her şeyin içleri, boşlukları.

efhaz : (Fahz. C.) Akrabalar, yakın hısımlar.

efhem : Anlayışlı, kolay anlayan.

efid : (Eftid) : f. Medhedici, öven, sena eden. * Hayret edilecek, şaşılacak, taaccüb edilecek şey.

efih : Bir adamın beynine vurmak.

efik : Dibâgatı tamam olmamış deri.

efika : Fenâ, hoş olmayan, çirkin ve kötü şey.

efike : (C.: Efâik) Yalan, dolan, iftira.

efil(e) : (C. Afâl-Efâil) Genç küçük deve.

efin : Çürük ceviz. * Zayıf fikirli ahmak kimse.

efjûl : f. Kandırma. * Kışkırtma, tahrik etme. * Dağınık, perâkende.

efk : (Ufuk) Yalan söyleme. * Kaçmak. Bir işten sapmak. ◊ Çok fazla atâ ve ihsan etmek. * Gitmek, zehab.

efkam : Eğri.

efkar : Pek fakir, çok fakir.

efkâr : (Fikir. C.) Fikirler. Düşünceler.

efkel : (C.: Efâkil) Titremek.

efl : Gurub etmek, batmak.

eflah : Çok felah bulan, kurtulan, selâmete çıkan. Taleb ettiği şeye, arzusuna vasıl olan.

eflak : Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Romanya'yı meydana getiren asıl ülke

eflâk : (Felek. C.) Felekler, gökler. Dünyalar, âlemler. Asumanlar.

eflatun : Plâton. (M.Ö. 429 - 347) Aristo'nun üstadı, Sokrat'ın talebesi, eski Yunan filozofudur.

eflatunî : Leylakî ile ergüvanî arasında, hafif mor karışık renk.

eflatuniye : Eflâtuna göre olan felsefe, düşünüş (Plâtonizm). Çok ileri veya parlak devir.

eflec : (Felc. den) Seyrek, sık olmayan diş. Bazıları dökülmüş olan diş. * Geniş omuzlu, kollarının arası açık olan adam. * Nüzul hastalığına tutulmuş olan kimse.

efles : Çok müflis, iflâs etmiş, züğürt.

eflud : Yetişkin, gürbüz (çocuk).

efn : Noksan etmek. İçmek. * Sağmak. * Davarın sütü az olmak.

efnad : (Fened. C.) Bunaklar, yaşlarının ilerlemesinden bunamış olanlar.

efnan : (Fen. C.) Neviler, çeşitler. * (Fenen. den) İnce dallar. * Üslublar, şubeler.

efniye : (Finâ. C.) Avlular.

efra' : İşi gücü olmayan adam. Boş dolaşan kişi. * Kuruntulu, vesveseli adam. * Başının saçı tamam olan kimse. (Müe: Für'â)

efrad : (Ferd. C.) Fertler. Askerler.

efrah : Ferahlamalar. İç açılmaları. Sevinmeler.

efrahte : f. Yukarı kaldırılmış, yükseltilmiş, yükselmiş.

efrak : Ayrılmış. * Çatal ibikli horoz.

efran : Neş'eli, keyifli, sevinçli olan kimse. Mesrur.

efras : (Fers. C.) Atlar. Beygirler.

efraşte : f. Yükseltilmiş, yukarı kaldırılmış.

efraz : f. Kaldırma. Yükseltme. Yüksek. Yukarı. Bülend.

efrenc : (Fr: Franc. dan) Bu kelime, Ortaçağda teşekkül ederek, o sıralarda Frankların ve bilhassa Charlemagne'in hükmü altında bulunanlara ve zamanla genişleyerek bütün Avrupalılara denmiştir. More…

efrend : f. Debdebe, gösteriş, süs, bezek.

efrez : Arkası kambur gibi olan (adam.)

efrug : f. şu'le, nur, ziya, ışık.

efruhte : f. Şu'lelenmiş, parlamış, ziyalanmış, nurlanmış, ışıklanmış, aydınlanmış. * Yanmış, tutuşmuş.

efruşe : f. Un helvası.

efruz : f. (Efruhten: Tutuşturmak, ziyalandırmak mastarının emir kökü) Şule. Aydınlatıcı. Parıltı.

efsa : f. Sihirbaz. Efsuncu. İnsanı teshir edici.

efsah : Daha fasih. En fasih. Pek çok güzel ifade.

efsak : En fâsık, çok edepsiz.

efsal : (Fesl. C.) Alçak, âdi ve aşağılık kişiler.

efşal : (Feşil. C.) Korkaklar, cesaretsizler.

efşan : f. Dağıtan, saçan, serpen.

efsane : Masal. Uydurulmuş yalan hikâye.

efsane-cuyî : f. Masal, efsane arayıcılık.

efsane-perdaz : f. Hikâye yazan, masal uyduran, meddah, romancı.

efsar : f. Yular.

efşar : f. Çimdikleme. * Sıkılmış, sıkma (meyve suyu gibi.)

efşe : f. Bulgur.

efsed : Pek fena, çok bozuk, fazlaca kötü.

efser : f. Tâc. Padişah tâcı.

efsun : f. Sihir, büyü, üfürük. Sihirbazların tuzağı. Hile ile yapılan kötü işler.

efsunger : f. Büyücü, sihir yapan. Efsun yapan kimse.

efsürde : f. Soluk, donmuş, hissizleşmiş.

efşürde : f. Sıkılmış, posası çıkartılmış (şey.)

efsürde-dil : f. Kalbi hissizleşmiş. Donuk gibi olmuş kalb.

efsürde-dimag : f. Beyni donmuş. * Mc: Kabiliyetsiz.

efsürde-mizac : f. Kanı soğuk, soğuk kanlı, mizâcı soğuk adam.

efşüre : f. Lübb, hülasa, öz, usâre.

efsus : f. Yazık! Hay! Eyvah! gibi bir teessür edatı.

eftah : Parmaklarının boğumu yassı ve yumuşak olan. * Tırnaklarının boğumları yumuşak olan kuş. ◊ Yassı burunlu.

eftan : f. Düşerek. Düşen.

eftar : (Fitr. C.) Baş ile şehâdet parmaklarının araları.

eftel : (C. Fütul) Ön ayaklarının arası geniş olan at.

efuk : Gezi ufanmış ok.

efur : Sıçrayıp seğirtme.

efvac : (Fevc. C.) Cemaatler, takımlar, kısımlar, bölükler, grublar.

efvaf : Nâzik, ince kumaşlar.

efvag : Ağzı büyük olan adam.

efvah : Menfezler, ağızlar, delikler. * Mc: Yemeğe lezzet için konan baharat.

efvahî : f. Avam sözü, halk kelâmı, ehemmiyetsiz.

efveh : Ağzı büyük ve ön dişleri uzun olan adam.

efvek : Yalancı, yalan söyleyen.

efyal : (Fil. C.) Filler.

efyun : f. Haşhaştan çıkarılan uyutucu madde. Afyon.

efyun-keş : f. Afyon kullanmaya alışmış olan. Afyon tiryakisi.

efza : f. (Sonlarına eklenen kelimelere) Artıran, çoğaltan mânasını verir. Meselâ: Hayret-efzâ $ : Hayret verici, hayret artıran.

efza' : (Fezâ. C.) Korku ile bağırıp çağırmalar. ◊ Şiddetli, katı, eşed.

efzar : f. Ayakkabı, kundura. * Gemi yelkeni. * Yemeklere koku ve tad vermesi için konulan baharat. * San'atkârların kullandıkları san'at âletleri.

efzayiş : f. Artma, çoğalma, tezayüd, tekessür.

efzûd : f. Çoğalan, artan, tekessür eden, tezayüd eden.

efzun : f. Fazla, çok ziyade.

efzunî : f. Kesret, çokluk, fazlalık, ziyadelik.

efzunter : f. Daha fazla, daha çok.

egalit : (Uglute. C.) İnsanı yanıltacak hatalı sözler, yanlış kelâmlar.

egamm : Saçları yüzüne ve ensesine sarkan ve çok olan kimse.

egani : (Ugniyye. C.) Nağmeler, şarkılar, türküler, âhenkler.

egann : Sözü burnu içinden söyleyen, burnundan konuşan. * Otlu dere.

egare : f. Kandırma, kışkırtma, teşvik etme.

egarib : Firak anı, ayrılış zamanı. Savaş ânı.

egarr : Çok parlak ve kıymetli. Beyaz şey. * İşi güzel ve hatırlı olan kimse, aziz ve şerefli.

egbiya : (Gabi. den) Gabiler. Akılsızlar. Anlayışı kıt olanlar.

egdiye : (Gıdâ. C.) Gıdalar.

eğe : Maden vesaire yontmaya mahsus ince dişli âlet. Törpü.

eğerçi : (Eğerçend) f. ...ise de, her ne kadar, ...olsa da.

eglak : (Galak. C.) Kilitler, kilitli şeyler. Mc: Anlaşılması zor olan ifadeler.

eglal : (Gull. C.) Halkalar. Kelepçeler. Mahkemenin cezaya müstehak kılıp mahkum ettiği kimselerin boyun ve ayaklarına vurulan zincirler. * (Galel. C.) Ağaçlar arasında korulukta akan sular.

egleb : (Bak: Ağleb)

egmak : (Bak: A'mak)

egmis : (Gams. dan) Batır, daldır (meâlinde).

egnam : Koyunlar.

egniş : f. İnşa etme, bina yapma. Yapı meydana getirme.

egniya : (Gani. C.) Zenginler.

ego : Lât. Ben. Ene.

egoist : Bencil, hodpesent, hodbin, kendini beğenmiş, menfaatperest.

egoizm : Fr. Bencillik. Kendi menfaatını ön plâna alma. Her işi ve davranışta kendini düşünme. Bencillik, hem ahlâk, hem de dinde reddedilen kötü bir huydur. Bencillikten kurtulmanın çaresi, İslâm More…

egosantrizm : Fr. Psk: Benmerkezcilik. Zihnî gelişmenin ilk çocukluk safhası. Bebek büyüyüp kendi varlığı ile başka varlıkları ayırmaya başladığı zamanlarda kendine has bir düşünce tarzı ile düşünür. Sanki More…

egraz : (Garaz. C.) Garazlar.

egsan : (Bak: Ağsân)

egşiye : (Bak: Ağşiye)

egtaşa : Karartı.

egtiye : (Bak: Ağtiye)

egul : f. Hiddet ve öfke ile yan yan bakma.

egval : (Gul. C.) Büyük felâketler, âfetler, musibetler, belâlar. * şeytanlar. * Gulyabaniler.

egvar : (Gavr. C.) Dipler, çukurlar, kuyular. Sonlar, uçlar.

egzost : ing. İçten yanmalı motorlarda yanmış akaryakıt gazı. Bu gazın boşaltılması tertibatı.

ehabb : Çok sevgili. En sevgili.

ehacc : Pek katı, çok sert şey.

ehacî : (Uhcüvve. C.) Bilmeceler, bulmacalar, yanıltmacalar.

ehad : Bir. Tek. İnfiradla muttasıf sıfât-ı kâmileyi cami' olan. (Bak: Ehadiyyet)

ehadd : (Hadd. den) Çok keskin.

ehadid : (Bak: Ahadid)

ehadis : Hadisler. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) sözleri, hareketleri ve emirlerini bildiren hakikatler. (Bak: Hadis)

ehadü hüma : Onlardan biri. Her ikisinden biri.

ehaff : Çok hafif.

ehakk : Daha haklı, pek haklı. Daha doğrusu. En hakiki.

ehali : (Ehl. C.) Bir memleket, şehir, kasaba köy veya semt veyahut da mahallede yerleşip oturanlar. * Avam, halk umum.

ehamm : Yakın. * Kara, esved.

ehann : Genzinden konuşan kimse, hımhım.

ehasin : Pek güzel, en güzel olan şeyler.

ehass : Daha hususi, daha yakın, daha hâlis. Hususi. Ziyade hâs.(Eamm'ın zıddıdır.) ◊ Daha uyanık. Daha hassas. ◊ En hasis. En bayağı. ◊ Saçı dökülmüş kişi.

ehatt : En ucuz, daha ucuz. * Daha cilâlı.

ehaveyn : İki kardeş.

ehbar : (Habr. C.) Âlimler. Yahudi âlimleri. * Sürurlu anlar.

ehdâb : (Hüdb. C.) Kirpikler.

ehdaf : (Hedef. C.) Hedefler, nişan alınan yerler. * Yüksek yerler. * Meramlar, talebler, arzular, istekler, gayeler, maksadlar, kasıtlar.

ehdak : (Bak: Ahdâk)

ehdam : İnce belli.

ehdeb : Kirpikleri sık ve uzun olan adam.

ehder : Sarkık dudaklı.

ehemm : Çok mühim olma, daha mühim. Çok kıymetli, çok lüzumlu.

ehemmiyet : Mühim olma, ağırlık, değerlilik, dikkate değer olma, dikkat ve ihtimam, kıymet, nazar-ı dikkati çekme.

ehevat : (Uht. C.) Kız kardeşler. * Kadın arkadaşlar. * Benzer şeyler.

ehibba : (Habib. C.) Habibler, dostlar, sevgililer.

ehil : (Bak: Ehl)

ehilla : Dostlar, kardeşler. (Bak: Ahillâ)

ehille : (Hilâl. C.) Hilâller. Yeni hilâl şeklinde olanlar.

ehir : (Bak: Ahîr)

ehl : (Ehil) Yabancı olmayan, alışık olduğumuz. * Dost, sahip, mensup. Evlâd, iyal. Kavm, müteallikat. Usta, muktedir ve becerikli anlamıyla ehil ve ehliyet İslâmiyette önemli bir husustur. More…

ehl-i hak : f. İmân, İslâmiyet ve Hak yolunda olan. Hak mezhebde olan. Hakka, hakikata vâsıl olmuş olan.

ehl-i hâl : f. Hâlden anlayıp, duruma göre idâre eden kimse. İlâhi tecellilere ve mânevi feyze mazhar olan.

ehl-i hibre : f. Ehl-i vukuf. Bilirkişi. Meselenin künhüne vâkıf mütehassıs zât.

ehl-i ilhad : f. Doğru meslek ve dinden, Hak yolundan çıkıp bâtıl yola sapan, imansızlar, dinsizler.

ehl-i keşf : f. Perdeli olan ve zâhir hislerle bilinmeyen hakikatları, Cenab-ı Hak'kın lütf u ihsanı ile bilen veliler.

ehl-i rum : f. Osmanlı. Eskiden Anadolu'da yaşayanların bir ismi. Çünkü: Osmanlılar Romalıların (Rumların) çok bulunduğu memleketlerini fethedip yerleştiler.

ehl-i salib : f. Bayrağında salib (haç) bulunanlar. Hristiyanlar. * Osmanlılardan 209 sene evvelki tarihte Haçlı Seferlerine katılan Hristiyan Ordusu.

ehl-i sekr : f. Aklı ile hareket edemeyip hissi ve zevki ile hareket eden, sarhoş. * Tas: İlâhî bir tecelli ile istiğrak halinde olanın kendinden geçmesi hali.

ehl-i sevahil : f. Sahilde, deniz veya göl kenarında yaşayanlar.

ehl-i şuhud : f. Kâinatta tevhid delillerini aynen seyreden, İlâhi ve gizli sırlarını Hakkın izni ile gören şuhud ehli. Veli. * Görecek derecede kat'i kanaat sâhibi olan enbiyâ ve evliyalar.

ehl-i sûk : f. Çarşı halkı, esnaf.

ehl-i sünnet : f. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) söz ve hareketlerine şüphesiz, kat'i ve sağlam delillerle uyan. Sahabe ve onlara tâbi' olanların mezhebi ve o mezhepte olan. Bunların More…

ehleb : Kuyruğu kıllı olan at.

ehlen ve sehlen : Hoş geldiniz, safâ geldiniz (meâlinde söylenir.)

ehlî : Munis, alışık. Yabancı olmayan. Kendisi ile ünsiyet edilen.

ehliyyet : Yeterlik. Bir işin ehli olduğuna dâir vesika. İktidar. Liyâkat. İstihkak. Meharet ve mensubiyet.

ehlullah : Allah'a itaat edip, O'nun sevgisi ile O'na yaklaşmış olan Veli. Allah'ın sevgisine mazhar olan Evliya.

ehme : f. Eksik, nâkıs noksan. * Bulunuş.

ehname : f. Aşk, muhabbet, sevda. * Kendine çekidüzen verme.

ehram : Mısır'da Firavunların piramit şeklindeki mezarları.

ehramen : f. şeytan, iblis. * Dev.

ehras : Dilsiz. (Bak: Ahras)

ehre : Büyük ağızlı.

ehred : Yırtık şey. (Üstbaş hakkında kullanılır.)

ehriman : (Ehrimen, Ehremen) f. Ateşperestlerin şer ilâhının ismi. Bâtıl bir ilâh ismi.

ehsa : Şaşmış, şaşa kalmış, hayret etmiş ve taaccübüne gitmiş olan kimse.

ehşa : Karındaki iç uzuvlar. Karında olan.

ehsâs : (Hiss. C.) Hisler, duygular.

ehtat : Bir bölük cemaat.

ehtem : Ön dişi gedik olan.

ehun : f. Toprakta meydana gelen delik, yarık.

ehva : (Heva. C.) Nefsin istek ve arzuları. Muhabbetler. Hahişler. * Kasdetmek. * Atmak. ◊ (Havvâ. dan) Siyah. Kararmış olan.

ehval : (Hevl. C.) Korkular. Korkulacak hâller. Fenalıklar.

ehvar : f. Şaşkın, şaşırmış kimse. Alık, sersem adam.

ehvec : En muhtaç, pek muhtaç. (Bak: Ahvec) ◊ Uzun boylu ahmak adam.

ehvek : Ahmak kimse.

ehvel : Korkunç nesne.

ehven : Daha aşağı. Daha ucuz. Bayağı. Adi. * Zararı az olan. En zararsız.

ehveniyet : Ucuzluk, ehvenlik, daha hafif, daha zararsızlık.

ehver : f. Sevgili, mâşuk.

ehya : (Bak: Ahyâ) ◊ Ucuzluk.

ehyan : (Hîn. C.) Zamanlar. (Bak: Ahyân)

ehyeb : Daha heybetli, daha büyük.

ehyef : İnce belli ve yakışıklı genç. * Çelimli at.

ehyemin : (Heyeman. C.) Âşık olmalar, şaşkınlıklar.

ehyun : Örümcek, ankebut.

ehza' : Ok mahfazası içinde sona kalan ok.

ehzab : (Bak: Ahzab)

eimme : (İmam. C.) İmamlar. (Bak: İmam)

einne : (İnân. C.) Yularlar. Dizginler.

eizze : (Aziz. C.) Azizler.

ejah : f. Vücutta ve bilhassa ellerde çıkan ufak urlar, siğil, sivilce.

ejder : (Ejderha) f. Büyük canavar. Büyük yılan.

ejgan : (Ejgehân) : f. Tenbel, miskin, iş yapmaktan hoşlanmayan.

ejhan : f. Tenbel.

ejir : f. Akıllı, uyanık, açık göz.

ekabb : İnce belli.

ekâbir : (Ekber. C.) En büyükler. Pek büyükler. Devlet ricali. Rütbece büyük olanlar.

ekadih : (Kıdh. C.) Kıdhlar, oklar.

ekahi : (Ukhuvan. C.) Papatyalar, papatya çiçekleri.

ekalim : (İklim. C.) İklimler, memleketler, mıntıkalar.

ekall : Daha az, en az, pek az. En küçük. (Bak: Akall)

ekalliyet : (Akalliyet) Bir hükümetin tebaiyyeti altında yaşayan, yabancı din ve milliyete mensub olup, ekseriyeti teşkil etmeyen halk. Azlık. Azınlık.

ekam : (Ekme. C.) Tepeler, bayırlar.

ekanim : (Uknum. C.) Asıllar, rükünler, zatlar.

ekarib : Akrabalar. Yakın hısımlar.

ekarim : (Kerim. C.) Kerem sâhibi olanlar.

ekasi : (Aksâ. C.) En uzaklar, pek uzaklar.

ekasim : (Aksam. C.) Aksamlar, paylar, kısmetler.

ekasir : (Akser. C.) En kısalar, pek kısalar.

ekasire : (Kisrâ. C.) Kisralar, şahlar. Eski Acem padişahları.

ekasis : (Kıssa. C.) Kıssalar, ibretli hikâye ve dersler.

ekati : (Kati. C.) Sürüler, koyun sürüleri.

ekavil : (Akvâl. C.) Kaviller, sözler.

ekazib : Yalanlar, kizbler, yalan ve uydurma sözler, asılsız kelâmlar.

ekazz : Yeleksiz ok.

ekba' : (Kibâ. C.) Süprüntüler.

ekbad : (Kebed ve Kebid. C.) Kebedler, ciğerler.

ekber : Daha büyük, en büyük.

ekbes : Alnı yumru ve başı büyük kimse.

ekdâr : (Keder. C.) Kederler, acılar, üzüntüler.

ekdâr ü âlâm : Kederler, acılar.

ekdas : (Küds. C.) Küdsler. Hurmalar.

ekder : Bulanık. * Bozrenkli.

ekele : (Âkil. C.) Çok yiyenler, oburlar, pisboğazlar.

ekeme : Bayır, yüksekte olan taşlık tepe.

ekerat : Ziraat ve imar için, sahiblerinin rençberlere verdikleri arazi.

ekess : Ufak dişli, küt dişli.

ekfa' : (Küfv. C.) Eşler, benzerler, denkler, eşitler, uygunlar, müsaviler, muadiller.

ekfal : (Bak: Akfâl)

ekfan : (Kefen. C.) Kefenler, ölülerin sarıldıkları bezler.

ekhal : (Kühl. C.) Göze çekilen sürmeler.

ekheb : Gök renkli, mavi renkli.

ekhel : Gözü sürmeli.* Baş ve gövde damarı.

ekid(e) : Sağlam, metin, muhkem. * Sarih, kesin, açık, kat'i, muhakkak. Kuvvetli, te'kidli.

ekiden : Metin, muhkem ve sağlam şekilde. * Açık ve kesin olarak. Sarahaten ve kat'iyyen. * Mükerreren, tekrar olarak.

ekile : Yenmiş, yenilmiş yemek.

ekinoks : Fr. Altı aylık fasılalarla gece ve gündüzün eşit oluşu.

ekir : (C.: Ekere) Ekinci.

ekkaf : Eğerci, semerci.

ekkal : Çok yeyici, obur.

ekke : Pek sıcak gün.

ekl : Yemek yeme.

ekl ü şürb : Yeyip içme.

ekle : Bir kere doyana kadar yemek.

eklef : Yüzü çilli olan adam. * Koyu renkli arslan.

eklektizm : yun. Fls: Birbirinden farklı görüşlerin bazı ortak taraflarını bulup uzlaştırıcı bir görüş ileri sürme.

ekliptik : Güneşin dünya etrafında yapmış olduğu zahirî hareketinde çiziyor gibi göründüğü yol.

ekmam : (Kimm. C.) Tomurcuklar. Ağaç çiçeklerinin kapçıkları. ◊ (Kümm. C.) Elbisenin kolları, yenleri, kol ağızları.

ekme : (C.: Ekemât-Üküm) Yüksek yer.

ekmeh : Anadan doğma kör. * Tepe,bayır, yüksek yer.

ekmehiyyet : Ekmehlik, anadan doğma körlük.

ekmel : Mükemmel, en kâmil, eksiği olmayan, en mükemmel.

ekmelâne : Ekmel olana yakışacak şekilde.

ekmeliyyet : Pek mükemmel ve kusursuz olanın hâli. Kusursuzluk, mükemmellik, noksansızlık, eksiksizlik.

eknan : (Kinân. C.) Mahfazalar, perdeler. * Evler, odalar, hücreler. Çadırlar.

eknun : f. şimdi, el'an, hâlâ.

ekol : (Fr. Ecole) Fikir üzerinde işleyen bir nevi mekteb. * Bir üstadın talebeleri. Bir üstadın mesleği, tarzı.

ekoloji : yun. Canlı varlıklarla çevreleri arasındaki münasebetleri araştıran biyoloji kolu.

ekonomi : yun. İktisad. Tutum. Geliri gideri hesaplıyarak lüzumsuz masrafı bırakıp artırmağa çalışmak.

ekra' : (Bak: Ker')

ekrad : Kürdler.

ekram : Küçük burunlu. * Küçük boylu.

ekran : Üzerine bir cismin hayalinin aksettirildiği saydam olmayan düz satıh.

ekreh : Çok iğrenç, en kerih.

ekrem : Çok cömert, daha kerim, en kerim.

ekremane : Ekremce, ekrem olana yakışacak şekilde. Çok elaçıklığıyle, cömertlikle.

ekremiyyet : Ekremlik, ekrem olma hâli.

eksa : Üstüste pek çok giyinen (adam.)

eksantrik : Lât. Merkezden uzakta kurulmuş. * Mat: İç içe olduğu hâlde merkezleri ayrı olan daireler. * Müstesna, taaccüb edilip şaşılacak, hayret verici.

ekşef : Açık nesne. * Savaşta kalkanı olmayan kimse.

ekseh : Aksak kimse.

ekselans : Fr. Eskiden bakanlar, elçiler ve cumhurbaşkanları için kullanılan bir ünvan.

eksem : Büyük karınlı, şişman adam.

ekşem : Doğuştan kusurlu olan. Burnu, kulağı kesik veya noksan doğan (adam). * Pars denilen vahşi hayvan.

ekser : Pek fazla. Daha çok. Kesrette olan. En çok.

ekseri : f. Çoğu zaman, çok defa, ekseriyetle.

ekseriya : (Ekseriyya) Pek çok zaman, en ziyade, sık sık, ekseriyet üzere, alel-ekser.

ekseriyet : (Ekseriyyet) En büyük kısım, çokluk.* Bir topluluk ve hey'etin yarısından fazlası. * Bir mecliste üyelerin verdikleri rey'lerin büyük kısmı ve bunların üstünlüğü.

ekseriyet-i mutlaka : f. Yarımın bir fazlasıyla elde edilen ekseriyet, mutlak ekseriyet.

ekseriyetle : Daha ziydesiyle. Çoklukla.

eksibe : (Kesib. C.) Büyük çöllerde ve sahralarda, rüzgârın biriktirdikleri kum yığınları.

eksiyye : f. Boza.

eksper : Fr. Uzun tecrübe neticesi bir sahada ihtisas kazanan, meleke sahibi olan kimse.

ekspres : ing. Seyahatı esnasında ancak büyük duraklarda duran ve çok hızlı giden vasıta.

ektad : Cemaatler, topluluklar, kalabalıklar, bölükler, takımlar. * Misaller, temsiller, örnekler.

ektaf : (Ketif. C.) Omuzlar. Omuz kemikleri, kürek kemikleri.

ektar : (Keter. C.) Haysiyetler, onurlar, şerefler, şanlar, ünvanlar, soylar. Nesebler, dereceler, mertebeler.

ektem : Çok sır saklayan, esrar gizleyen kimse. * Büyük karınlı ve şişman olan adam.

ekul : (Ekl. den) Çok fazla yiyen, obur, pisboğaz.

ekulâne : f. Oburcasına.

ekulî : Oburluk.

ekulü : Ben derim, ben söylüyorum (meâlinde.)

ekulü kemâ kâle : Onun söylediği gibi söylerim (meâlinde.)

ekva : Daha kuvvetli, en kuvvetli.

ekva' : Eli eğri olan.

ekvab : Küpler, kadehler. Sırçalar.

ekvah : (Kûh. C.) Kamıştan yapılan penceresiz ufak kulübeler.

ekvan : (Kevn. C.) Alemler. Mahluklar. Varlıklar. Oluşlar.

ekvar : (Küvâre. C.) Petek. Arı kovanları.

ekvas : (Kevs. C.) Yaşmaklar.

ekvator : Fr. Hatt-ı istivâ. Dünyayı kuzey ve güney diye müsavi iki yarım küreye ayırarak, ikisinin arasından geçtiği farzedilen çember şeklindeki büyük çizgi. * Yer yuvarlağının tam ortasında More…

ekvaz : (Kûz. C.) Kâseler, bardaklar, kadehller.

ekyal : (Keyl. C.) Keyller, kileler, hububat ölçüleri, ölçekler.

ekyas : (Kis. C.) Kisler, para keseleri. Torbalar. * (Keys. C.) Akıllı kimseler.

ekyes : Pek kiyâsetli, zeki, zekâvetli kişi. Mâhir, maharetli, becerikli adam.

ekzeb : Büyük iftira, büyük yalan, uydurma.

ekzef : (Kazf. den) Çok iftira eden. Başkası hakkında çok aleyhde yalan söyleyen.

el'as : Gök dudaklı.

el-ihsan ale-l ihsan : İhsan üzerine ihsan, lütuf üzerine lütuf.

elâ : Arabçada söze başlarken kullanılır. İstiftah harfi tâbir edilir. Beş vecih üzere bulunur: 1 - Tevbih ve tenbih, 2 - İnkâr, 3 - İstifham-ı anin-nefiy, 4 - Arz, 5 - Teşvik ve rağbet ettirme, More…

ela' : Görünüşü güzel, tadı acı olan bir ağaç.

elass : Sık dişli. * Çenesi kulaklarına yakın olup boynu kısa olan.

elastik : Fr. Esnek, toplanıp çekilir, uzayıp kısalan.

elastikiyyet : Fr. Esneklik. Elâstiklik.

elb : Sürmek. Reddetmek. * Cem'etmek, toplamak.

elbab : (Lübb. C.) Akıllar.

elbette : (Te'kid edâtı) Kat'i veya kat'iye yakın hükümlerde kullanılır. Yazılı sözlerde daha çok 'elbet' şeklinde geçer.

elbürz : f. Kafkas sıradağlarının en yükseği. * Hakkında türlü türlü hurafeler ve masallar anlatılan Kaf Dağı. * Uzun boylu ve yakışıklı kimse.

elcezire : Mezopotamya. Dicle ve Fırat nehirleri arasında bulunan yerin adı. Bugün Irak'ın toprakları arasındadır.

elcime : (Licâm. C.) Hayvanların ağızlarına takılan gemler.

eledd : Sert çarpışan kimse. Metin. * Hakkı kabul etmeyen, inatçı adam.

elektroliz : Fiz: Birleşik bir cismi elektrik vasıtasıyla elemanlarına ayırma işi.

elektron : yun. Atomda negatif yüklü zerrecik. (Bak: Delil-i inayet)

elem : Ağrı. Acı. Keder. Sancı. Dert. Gam. Kaygı.

elem-zede : f. Acılı. Kederli. Dertli.

eleman : (Lât: Element) Unsur. Bileşik bir şeyi meydana getiren basit şeylerden biri. Bir bütünün parçaları.

elemzede-gân : (Elemzede. C.) f. Elemliler, kederliler, dertliler.

elendes : şiddetli savaş eden kimse.

eleng : f. Sur, duvar, siper. * Kale ve istihkâm askeri.

eles : Hâinlik yapmak. Hıyanet etmek. * Mecnun olmak.

elest : $ Rabbiniz değil miyim? (meâlinde olan âyet-i kerimenin kısaltılmış işaretidir.) (Bak: Bezm-i elest, Kalubelâ)

elet : Noksanlaştırmak. Eksiltmek. * Hapsetmek. * Yemin vermek.

elett : Dişi kökünden çıkıp düşmüş olan kişi.

elezz : (Leziz. den) Çok lezzetli, en leziz.

elf : 1000 Bin sayısının ismi. Bin adet şey vermek ve ünsiyet eylemek (mânâlarına gelir).

elfaf : Lifler. Lif lif. Sarmaş dolaş. * Cemaatler, taifeler.

elfaz : (Lafz. C.) Lafızlar. Sözler. Lügatlar.

elfirak : Ayrılma, ayrılık sözü.

elfiye (elfiyye) : Edb: Bin beyitli kaside.

elga : Dolaşık. * Boynuzluluk.

elgaf : Sık otlar ve ağaçlar.

elgaz : (Lügaz. C.) Lügazlar. Bilmeceler, bulmacalar, yanıltmacalar.

elgibta : Gıpta olunur, gıpta ederim.

elh : İbadet.

elha : Malâyâni ve boş konuşan. * Dizlerinden biri diğerinden büyük olan deve. * Karnı sarkık olan. (Müennesi: Lahva)

elhaf : Kirli, pis.

elhal : şimdi, hâlâ, henüz, şimdiki hâlde.

elhan : (Lahn. C.) Lâhnlar, nağmeler, besteler, ezgiler.

elhasil : Hasılı, sözün özü, kelâmın lübbü, neticesi, kısası, kısacası. Hülasa-i kelâm, netice-i kelâm, filcümle.

elhaz : (Lahz. C.) Göz ucu ile bakışlar.

elibab : Durdurmak. Lâzım olmak.

elibba' : (Lebib. C.) Akıllılar, kâmiller, kemalât sahipleri, olgun kimseler.

elif : Birinci harf-i hecânın adı. (Bak: Ebced) * (Ülfet. den) : Bütün harflerle ülfet edebildiği için böyle isimlendirilmiştir. Ebcedî değeri de bire delâlet eder. ◊ Munis, sahip, More…

elil : İnlemek, enin.

elim : (Elime) Acı veren, acıtan, ağrıtan. Çok şiddetli ağrı veren.

elips : Fr. Odaklar adı verilen sabit iki noktasından uzaklıkları toplamı sabit olan noktaların gösterdiği kapalı eğridir. Eğri ve kapalı bir geometrik şekildir. Karşılıklı iki tarafından genişlemiş More…

eliyy : Çok yemin eden adam.

eliz : f. Sıçrama. * Çifte, tekme.

elkab : (Lakab. C.) Lakablar, namlar. Rütbe ve makam sahiblerinin derecelerine göre söylenen ve çok zaman hürmet ifâde eden isimler.

elken : Dilinde tutukluk olan, kekeme, peltek.

elkissa : Sözün kısası, sözden anlaşıldığına göre, hülâsa.

ell : Hastanın inlemesi. * Harbe ile vurmak. * Sürmek. Sâfi. * Sür'at etmek, hız yapmak.

elleys : Mutlak hiçlik. Adem-i sırf.

ellezi : Mânası kendinden sonra gelen cümle ile tamamlanan bir kelimedir. (Bak: Mevsule)

elma : Karamtıl dudaklı. * Çok koyu gölge.

elma' : (Elmaî) Çok zeki, zekâveti kuvvetli, idrak derecesi üstün olan kimse.

elmah(i) : Her gördüğü şeyi araştırmağa ve tedkik etmeğe meraklı olan kişi.

elmas : Çok kıymetli, beyaz, şeffaf mâden. Cevher. Kıymetli taş. (En saf karbondur.) ◊ Küçük kaşlı olan.

elmaz : Yalnız üst dudağı beyaz olup, burnu bile ak olmayan at.

elsa' : Sık dişli. * Sin telâffuz edecek yerde sâ telâffuz eden. Râ yerine yâ telâffuz eden (meselâ 'er' diyecek yerde 'ey' demek gibi.)

elsen : Fasih ve düzgün konuşan.

elsine : (Lisan. C.) Diller. Lisanlar.

elt : Noksanlaştırmak. Hapsetmek. * Yemin vermek.

elta' : Boz dudaklı. Dişlerinin rengi değişmiş olan.

eltaf : (Lutf. C.) Lütuflar, iyi muameleler, iyilikler, iyilikseverlikler. Nezaketler, nazik davranmalar. Okşamalar. ◊ Daha lâtif. Daha hoş. Çok lâtif.

elti : t. İki kardeş zevcelerinin her birine nisbetle diğeri. Bir kadının kaynının zevcesi.

eluf : Ülfeti fazla, herkesle konuşup görüşmeye alışık olan kimse.

eluh : Kasem, and, yemin.

eluk : Sefir, büyük elçi.

eluke : Risalet.

elule : Semiz, besili koyun.

elvah : (Levha. C.) Levhalar. Tablolar.

elvan : (Levn. C.) Renkler. Muhtelif görünüşler.

elve : Yemin etmek, kasem.

elveda : Allah'a emânet olun. Allah'a ısmarladık (yerine söylenen bir ta'birdir).

elves : Zayıf kimse. * Ahmak kimse.

elviye : (Livâ. C.) Livâlar, sancaklar, bayraklar.

elyaf : (Lif. C.) Lifler.

elyak : Daha münâsib. Daha lâyık.

elye : (C.: Eleyât) Koyun kuyruğu. * Başparmağın ve dizin aşağı yanlarında olan kabaca etler.

elyel : Çok karanlık gece.

elyes : Bahadır, yiğit.

elyevm : Bugün. Hâlâ. (Bak: Yevm)

elzem : Daha lâzım. Çok lâzım. Ziyade mucib. * Küçük parmaklı.

elzemiyyet : Pek lüzumlu ve gerekli olan bir şeyin hâli. Son derecede lüzum, gereklilik.

em : Soru sorma mânasında atıf edatıdır. İstifham elifi mânasına da gelir. 'Yahut, belki, yoksa' kelimeleriyle tercüme edilebilir.

em'â : (Miâ. C.) Bağırsaklar.

em'ak : (Meak. C.) Göz pınarları.

em'at : Gövdesinde kılı olmayan kimse. * Tüyü dökülen kurda 'zi'b-i em'at' derler.

em'az : (C.: Emâız) Sert, sağlam, taşlı yer.

emacid : (Emced. C.) Emcedler, en şanlılar, en şerefliler, eşrefler, en fazla haysiyet ve onur sahibi olan kimseler.

emak : Uzun, tavil.

emâkin : (Mekân. C.) Yerler. Mekânlar.

emale : (Bak: İmâle)

emalic : (Ümluc. C.) Fidanlar, yapraklar, uzun yapraklı otlar.

emalis : (İmlis'e'. C.) Otsuz ve susuz sahralar, çöller.

emam : Bir şeyin ön tarafı.

eman : Korkusuzluk. * Af ve yardım dileme. Eminlik. (Bak: Aman)

eman-hah : f. Eman isteyen, eman diliyen, aman diyen.

emanat : (Emanet. C.) Emanetler.

emanet : Eminlik. İstikamet üzere bulunmak. * Birisine koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için bırakma. Emniyet edilip More…

emanetdar : f. Kendisine birşey emanet edilen kimse, emanetçi.

emanetdarî : f. Emanetçilik.

emaneten : Emanet yoluyla, emanet olarak. * Bir resmî daire tarafından bizzat, ihale şeklinde ve iltizam suretiyle olmayarak.

emani : Emniyetler. Niyetler, gayeler, istekler. Arzular, dilekler. * f. Eminlik, korkusuzluk.

emarat : Emareler, nişanlar, işaretler, ip uçları.

emare : Alâmet, işaret, nişan, iz, ip ucu, belirti.

emaret : Emirlik. Bir emir veya bey veya prensin idaresinde olan memleket.

emarid : (Emred. C.) Bıyıkları terlememiş gençler.

emasil : (Emsel. C.) Benzerler, eşler, akranlar, müsaviler. * İtibarlı kimseler.

emazir : (Mezir. C.) Kuvvetli ve azamet sahibi olanlar.

embel : Kılıcı ve silahı olmayan. * Eyer üstünde doğru oturamayan. * Boynu eğri olan.

emcad : (Mecid. C.) şeref, onur ve haysiyet sahibleri.

emced : (Mecid. den) Pek büyük, daha büyük, şerefi şânı çok olan.

emcer : Karnı büyük kimse.

emdeş : Elinin sinirlerinde rahâvet olup eti az olan kimse.

eme : (C.: İmâ-İmât) Câriye, kadın köle. ◊ Unutmak, nisyân. * İkrar etmek.

emed : Son, nihayet. Gayet. Encam, intihâ.

emedd : (Medd. den) Daha uzun, pek uzun, daha tavil.

emek-dar : f. Emeği geçmiş, kıdem ve mükafâta hak kazanmış memur, hizmetçi. Eski ve sadık hizmetçi.

emel : Ricâ, ümid, şiddetli istek. Ummak. * Gaye.

emene : Emn, emniyet, eminlik.

emere : (C.: İmer) Çöllerde taştan belirlemek için yapılan alâmetler.

emerr : Pek acı.

emess : Çok fazla temâs eden, dokunan. En çok messeden.

emgaz : Kırmızı, kızıl nesne, ahmer. * Aşkar at. * Koyunu sağdıklarında süt ile birlikte kan çıksa 'emgazeti'ş şât' derler.

emhak : Donuk beyaz.

emhal : (Mehl. C.) Mehiller, mühletler, vâdeler, zamanlar, bir iş veya vazifenin yapılması için verilen fazla zamanlar.

emhar : (Mehr. C.) Mehrler, nikâh bedelleri. Zevceynin ayrılmaları halinde kadına verilecek olan ve nikâhta kararlaştırılan para ve sair eşyalar. * (Mühür. C.) Taylar, at yavruları.

emihe : Koyunlarda meydana gelen uyuzluk.

emime : Bir cins ot. * Demirci çekici.

emin : Kalbinde korku ve endişesi olmayıp rahatta olan. Korkusuz. * Kendisinden korkulmayan. * Kendine inanılan. İtimat edilen. * İnanan, güvenen. * Çok iyi bilen, şüphe etmeyen.

emir : Emredici olan. Seyyid. Şerif. Bir memleketin, bir aşiretin veya kabilenin reisi. * Büyük ve meşhur bir soydan gelen. * Hz.Peygamber'in (A.S.M.) soyundan gelen. * Zengin. ◊ More…

emirane : f. Emredene yakışır bir surette. Emir gibi.

emirber : f. Subayların kıt'a ve daire dışında emirlerinde bulunan erler.

emirkulu : Aldığı emri yapmağa mecbur olan, verilen emri yerine getirmekle görevli kimse.

emirname : f. Âmirin emri yazılı olan kağıt. Üst makamdan verilen emir kağıdı.

emkine : (Mekân. C.) Mekânlar, hâneler, evler, mahaller, mevkiler, yerler.

emla' : (Mele'. C.) Topluluklar, mele'ler, cemaatler, cemiyetler, bölükler, kalabalıklar.

emlah : (Melih. den) Pek melih, en melâhatli, çok güzel. ◊ (Milh. C.) Tuzlar.

emlak : (Mülk. C.) Mülkler. İnsanın tasarrufunda bulunan yerler. * Melekler.

emled : En genç, çok körpe ve nazik vücut veya dal (Müennesi: Meldâ)

emles : Avuç içi gibi düz ve yumuşak olan.

emlet : Mülk etmek. Çiftlendirmek, tezvic.

emm : Kasdetmek.

emmâ : (Şart edâtıdır) 'Lâkin, ancak şu kadar var ki' meâlinde.

emmare : Emreden. Zorlayan. Cebreden.

emn : Eminlik. Korkusuzluk. Emniyet. Bir şeye itimad etmek. İnsanda doğruluk ve imandan ileri gelen yüksek bir meleke ve kabiliyet. Rahatlık.

emn ü âsâyiş : Eminlik ve rahatlık, korkusuzluk, tehlikesizlik, güvenlik.

emn ü emân : Korkusuzluk ve emniyet hâli.

emn ü emânet : Emniyet ve eminlik.

emniyet : (Emniyyet) : Eminlik, emin olma hâli, korkusuzluk, tehlikesizlik. * İtimad, güvenme, inanma. * Polis ve zabıta teşkilâtı.

emr : İş buyurma. * Buyurulan şey. * Madde, husus, hâdise.

emran : (Mern. C.) Kürkler, mernler, hayvan derileri, postları.

emraz : (Maraz. C.) Hastalıklar. Marazlar.

emre : Ak gözlü, beyaz gözlü.

emred : Henüz tüyü bitmemiş, sakalı gelmemiş olan genç.

emreş : şerli, kötü kimse.

emret : Kaşının kılı dökülmüş kimse. * Yeleksiz ok.

emrî : (Emriye) Emirle ilgili, emre ait.

ems : Dünkü gün.

emşac : (Meşc. C.) Nutfenin vasfı. Karışık. Dağınık.

emsah : Yürürken uylukların birbirine sürtmesi.

emşak : Yürürken uylukların birbirine sürtmesi

emsal : (Misâl. C.) Denk. Benzer. Yaşları birbiriyle aynı olanlar. * Mat: Kat sayı. * (Mesel. C.) Kıssalar, hikâyeler, romanlar, masallar, destanlar.

emsar : (Mısr. C.) Büyük şehirler, beldeler, memleketler, kasabalar.

emsel : (Misil. C.) İmtisale şayan olan. Tam benzer. Efdal, ekrem ve eşref olan.

emsen : Bevlin akması.

emsile : (Misâl. C.) Misaller. Örnekler. * Arapçada fiil tasrifini gösteren kitap.

emsiye : (Mesâ. C.) Akşamlar, akşam vakitleri. Günün son zamanları.

emt : Yüksek yer. Küçücük tepecikler. * Doldurma.

emtar : (Matar. C.) Yağmurlar.

emten : Pek metin, çok dayanıklı, en sağlam, fazlaca muhkem.

emtia : (Meta'. C.) Ticaret malları.

emumiyye : Analık.

emun : Kuvvetli, dayanıklı deve.

emvâc : (Mevc. C..) Dalgalar.

emvah : (Ma'. C.) Sular.

emval : (Mal. C.) Mallar.

emvat : (Meyyit. C.) Meyyitler. Ölüler.

emya(n) : f. Para kesesi, içine para konulan torba, çanta.

emyal : (Mil. C.) Miller. (Bak: Mil)

emyus : Anason dedikleri ot. * Kendisinden tuz meydana getirilen taş ki, Türkçe ona 'tuz taşı' derler.

emza : Çok te'sirli olan, çok müessir. * Hükmü çok geçen. * Kat'i, şüphesiz.

emzah : Yürürken uylukları birbirine sürüyüş.

emzer : Katı gönüllü, katı kalbli kimse. ◊ Karnı büyük olan, şişman.

emzice : (Mezc. den) Mizaclar, tabiatlar, huylar, meşrebler.

en'am : Deve, sığır, koyun gibi hayvanlar. * Kur'ân-ı Kerimin altıncı Suresinin adı ve bir kısım Kur'ân âyetlerinden ve Surelerinden müteşekkil dua kitabı.

en'amte : Sen nimet verdin, in'âm ettin (meâlinde).

en'üm : (Ni'met. C.) Nimetler, iyilikler, lütuflar, ihsanlar. * Medine-i Münevverede bir mevki ismi.

ena : Ermek, idrak. * Saat.

ena' : Eğlenmek.

enabib : (Ünbube. C.) Kamış gibi boğum, boğum olan şeyler. İçi boş olan fen âletleri, borular.

enabik : (İnbik. C.) İnbikler.

enacil : (İncil. C.) İnciller.

enadid : Perişan, saçılmış, dağılmış, pejmürde şeyler. Perakende.

enaet : Acele etmeyip teenni üzere olmak. Yavaş hareket.

enafis : (Enfes. C.) En nefis olan şeyler.

enahid : f. Venüs gezegeni. Zühre seyyaresi.

enak : Ferahlı, sürurlu, neş'eli, sevinçli.

enam : Halk. Bütün mahlukat.

enamil : (Enmele. den) Parmak uçları.

enaniyet : (Enâniyyet) Benlik. Kendine güvenmek, gurur. Hodbinlik. Sadece kendine taraftarlık. Her yaptığı işi kendinden bilmek.

enar : f. Nar meyvesi.

enase : Demirin yumuşak olması.

enasi : (Enâsiye) (İnsan. C.) İnsanlar. * Basar, göz.

enasiya : Bir mürekkeb ilâç.

enb : Horlamak, tahkir etmek. Ayıplamak.

enbahun : f. Sağlam, metin, muhkem, tahkim edilmiş yer. * Hisar, kale.

enban(e) : f. Yiyecek çantası, heybe. Dağarcık adı verilen deri çanta.

enbar : f. Yığın, dolu, küme. * Gübre. Ekinlere, kuvvet vermesi için dökülen eski fışkı, hayvan tersi. ◊ (Nibr. C.) Anbarlar, nibrler. İçinde çeşitli mallar saklanan kapalı mahfaza, More…

enbaşte : f. Yıkılmış, dağılmış. * Tıkanmış.

enbaz : (Nebez. C.) Namlar, lâkablar, takma adlar, soyadları. ◊ f. Ortak, şerik, eş.

enbazî : f. Şeriklik, ortaklık.

enbel : En şerefli.

enber : Kadın tuzluğu adı verilen ufacık kara yemiş.

enberut : f. Armut.

enbeste : f. Koyulaşmış, katılaşmış, sıvılığını kaybetmiş. * Uyuşmuş, miskinleşmiş insan.

enbeste-dem : f. Miskin, uyuşuk kişi. Tenbel, gayretsiz kimse.

enbir : f. Yaş ve kuru çamur.

enbire : f. Üzeri toprakla sıvalı olan damlarda sıvanın altına konulan çalı, saz, talaş gibi şeyler.

enbiya : (Nebi. C.) Nebiler.

enbiya suresi : Kur'ân-ı Kerim'in 21.suresi olup Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.

enbub : f. Minder, döşek, yatak. Döşeme.

enbude : f. İstif edilmiş, katlanmış, nizamlanmış, nizama konmuş, devşirilmiş.

enbuh : f. Ziyade, çok, kalabalık. * Çokluk, ziyadelik, cemaat, izdiham. * Meclis, kurultay. * Kalın, yoğun. * Duvarın yıkılıp dökülmesi.

enbür : f. Ateş veya ocağı karıştırmağa mahsus âlet.

enbüre : f. Dere, çay. * Tüyü dökülmüş olan hayvan. * Dolap beygiri. * İşkembe.

enbuşe : Patates gibi yerden çıkarılan şeyler. * Ağaç kökleri.

enbûy : f. Koklama, koku alma.

enbuzen : f. Asıl, esas, madde.

encad : (Necd. C.) Yüksek yerler, yüce mekânlar.

encâm : Son, nihayet, netice.

encas : (Necis. C.) Pisler. Necis şeyler.

encere : Gemi lengeri.

encin : f. Tane tane, ufak ufak, parça parça. * Sıvacı.

encir(e) : f. İncir meyvesi.

encuh : (Encug) f. Kıvrım. * Buruşmuş, solmuş meyve.

encüm : (Necm. C.) Yıldızlar. Necmler.

encümen : f. Cemiyet. şura. Meclis. Komisyon.

encümen-gâh : f. Cemiyet, meclis.

end-bend : f. Utanmış, mahcub. * Boğum boğum, kısım kısım, parça parça.

enda' : Yüksek, yüce, âlâ. * (Nedâ. C.) Nedâlar, çiğler, şebnemler.

endad : (Nidd. C.) Benzerler. Emsâller. * Misiller. şerikler, eşler.

endad ü ezdad : Benzerler ve zıtlar.

endaht : (Endâhten. den) f. Atmak. İlka etmek. * Silâh boşaltmak.

endahte : f. Terkedilmiş, bir tarafa atılmış. Bırakılmış.

endam : f. Beden. Vücud. * Vücudun tenasübü. Vücudun görünüşü. * Letafet. İntizam ve üslub.

endamî : f. Vücuda uygun, bedene münasib, biçimli.

endar : f. Baştan geçen bir olay, vakıa, sergüzeşt, hikâye, kıssa.

endave : f. Sıvacı malası. * Şikâyet.

endayiş : f. Yaldızlama, sıvama.

endayişger : f. Yaldızcı, sıvacı.

endaz : f. Atan, atmış, atıcı mânasında birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dehşet-endaz $ : Dehşet verici, korkutucu.

endaze : f. Ölçü, mikyas. * Arşının bez, basma vesâire ölçmeğe mahsus küçük cinsi. (60 cm.dir) * Tahmin, takdir. * Derece, mertebe. * Mc: Hesap.

endek : f. Az, kalil. * Yaşı küçük, küçük yaşlı.

endeme : f. Mazideki sıkıntıları hatırlama, geçmişdeki ıztırabları tahattur etme.

ender : (Nâdir. den) Çok az, pek az bulunan, daha nâdir. * (C.: Enâdir) Harman yeri. ◊ (Zarfiyet edatıdır) f. İçinde. Derununda. Dahilinde.

enderez : f. Nasihat, öğüt, vasiyet. * Mektub.

enderî : Kalın ip, halat. * Şam yakınında bir köyün adı. * Bir dağ adı.

enderun : İç, dâhil. * Kalb, içyüz, gönül. * Vaktiyle Osmanlı Sarayının iç teşkilâtı.

endiş : Düşünen, mülâhaza eden, ölçülü davranan mânasında sıfat terkiblerinde kullanılır. Meselâ: Akibet-endiş $ : Her işin sonunu düşünen.

endişe : f. Korku. Düşünce. Merak, keder, kuruntu.

endişnak : f. Endişeli, kederli, meyus, sıkıntılı, düşünceli.

endiye : (Neda. C.) Çiyler, şebnemler.

enduh : (Endüh) : f. Keder, elem, gam, gussa, kaygı, sıkıntı, ıztırab, üzüntü.

enduh-güsar : f. Kederi yok eden. Gamı, sıkıntıyı gideren.

enduh-nâk : f. Kederli, sıkıntılı, gamlı, üzüntülü.

enduhte : f. Biriktirmiş, biriktirilmiş. Kazanmış, kazanılmış, Hazırlanmış. * Ödenmiş.

endüstri : Fr. Sanayi, imalât, sanatlar. Hammaddeyi mâmul eşya hâline getirme. Bu da ikiye ayrılır. 1- Küçük sanayi: Ev ve atölyelerde basit âlet ve makinelerle eşya imalâtıdır. 2- Büyük sanayi: Su More…

enduz : f. Kazanan, elde eden, biriktiren, toplıyan mânalarına gelir ve kelimeleri sıfat yapar.

ene : Ben. * Gr: Birinci şahıs zamiri. (Bak: Enaniyet)

enerji : Fr. Kuvvet. Güç. Fiziki kuvvet. * Gücünü harcama isteği ve iktidarı.

enes : Üns mânasına kullanılır ve vahşetin zıddıdır.

enf : Burun. Koku ve teneffüse mahsus âzâ. * Bir şeyin ucu veya evveli veya en şiddetlisi. * Bir şeyin sivri yeri. * Bir şeyin en şerefli olan yeri.

enfa' : Daha nâfi. Daha menfaatli. Pek faydalı.

enfal : Ganimetler. Düşmandan alınan mallar.

enfal suresi : Kur'ân-ı Kerim'in 8. suresidir.

enfar : (Nefir. C.) Cemaatler, topluluklar, cemiyetler. Halk, ahali, kalabalıklar, izdihamlar.

enfas : (Nefes. C.) Nefesler. Soluklar. * Ruhlar. Canlar. * Cevherler. * Duâlar.

enfes : Daha hoş. Çok hoş. Daha iyi. Pek nefis.

enfez : En nüfuzlu, daha tesirli.

enfî : Burunla ilgili.

enfiye : Buruna çekilen çürütülmüş tütün tozu.

enflasyon : Fr. Piyasaya gerektiğinden fazla kâğıt para çıkartmaktan dolayı paranın değeri düşüp fiyatların yükselmesi.

enfüs : (Nefs. C.) Nefsler, ruhlar, canlar. Yaşayanlar.

enfüsî : Bir kimseye mahsus görüş ve düşünüş. Nefse, kendi hayatına aid, dâhile aid. (Subjektif) (Objektifin zıddı)

engam : f. Vakit, zaman, an. Mevsim. (Aslı: Encam'dır.)

engame : f. Topluluk, cemaat, kalabalık, izdiham. Toplanma yeri, meclis. * Muharebe yeri, ceng meydanı. * Oyuncular derneği.

engar : f. Sanma, zan, tasavvur. şüphelenme. * Tamamlanmayan, eksik kalan iş.

engare : f. Tamamlanmayan, eksik kalan iş, nakış veya taslak. * Hikâye, efsâne, roman, kıssa. * Başdan geçen bir olayı tekrarlama. * Hesap defteri. * Utanarak geri geri çekilme.

engaz : f. San'atkârların kullandıkları san'at âletleri.

engel : f. İlik, düğme. * Sözü sohbeti çekilmeyen kaba kimse. ◊ t. (Bak: Mâni')

engihte : f. Yükseltilmiş, karıştırılmış, oynatılmış, koparılmış.

engişt : f. Kömür.

engiştal : f. Hasta ve zayıf kimse. Dermansız, bî-derman kişi.

engiz : f. Koparan, karıştıran, tahrib eden.

engübin : f. Bal.

engüj : f. Filcilerin fili idare etmekte kullandıkları ucu eğriltilmiş demir karga burnu.

engûr : f. Üzüm.

engûrek : f. Gözbebeği.

engürus : Macar. * Macaristan.

engüşt : f. Parmak.

engüşt haiden : f. Yok farzetmek, bir an için olmadığını kabul etmek. * Mahvetmek. * Parmakla göstermek.

engüştane : f. Dikiş yüksüğü.

engüşte : f. Ekincilerin harman savurdukları âlet, yaba.

enha : (Nahv. C.) Nahvlar, taraflar, canibler, cihetler, yanlar. * Yollar, tarikler.

enhar : (Nehr. C.) Nehirler, çaylar, ırmaklar. (Bak: Enhür)

enhas : En uğursuz, pek uğursuz. Eş'em.

enhür : (Nehr. C.) Nehirler, ırmaklar, çaylar, akarsular. (Bak: Enhar)

enid : Ham. * Henüz olmamış çığ nesne. * Değişik olmak.

enik(a) : Güzel, ince. Latif şey. Ahsen.

enin : Acı ve sızıdan inleyiş.

enindâr : f. İnleyen, enin eden.

enir : Çirkin huy, fena tabiat, kötü mizac.

enis(e) : '(Üns. den) Dost, arkadaş, ünsiyet edilmiş olan. Alışılmış, kendisi ile ülfet edilmiş olan. Sevgili. * Sulu ve ağaçlı yerlerde bulunan ve sesi gayet hoş bir kuş. Çeşitli nağmelerde More…

enisan : f. Boş ve mânasız yalan söz.

enise : f. Donmuş, pekişmiş şey. ◊ Ateş, nar, od.

enişe : f. Hafiye, gizli polis. * Casus. Gizli haberler öğrenerek veya sırları çözerek düşmanlara haber veren kimse. * Dalkavuk, yaltakçı.

enisun : Türkçede hafifleterek 'anason' derler.

enit : Hased etmek.

enka : Daha temiz, en pâk.

enkad : Bir alaca kuşun adı.

enkal : İşkence âletleri. Bukağılar, kayıt ve kelepçeler. * Nefsin cismani alâkalara ve bedeni lezzetlere bağlanıp kalması.

enkas : En noksan, çok noksan, pek eksik.

enkaz : Yıkıntı, yıkılmış şeyin artıkları. Harabenin parçaları.

enkeb : Omuzunda yük olduğu için eğilip yürüyen. * Yanında oku ve yayı olmayan kişi.

enker : (Neker. den) Çok kötü, çok nefret edilen. Menfur. Müstekreh.

enma : (Nümuv. den) En çok, en ziyade bereketli ve büyümüş olmak.

enmar : (Nimr. C.) Nimrler, kaplanlar.

enmas : Kaşının kılları az olan kişi.

enmele : (C.: Enâmil) Parmak ucu.

enmuzec : Nümune, misâl, örnek.

ennane : Çok inleyen ve çok şikâyetçi olan kadın.

enne : Gr: Kat'iyyet bildirir ve kelimenin başına getirilir. (Bak: İnne) ◊ Çok inleyen.

ensa : (Nesy. C.) Unutmalar, nesyler.

ensab : (Nasb. C.) Dikili taşlar. Müşriklerin, yanında kurban kestikleri putlar. ◊ (Neseb. C.) Soylar, nesebler. Baba tarafından hısımlar. ◊ Doğru boynuzlu.

ensac : (Nesc. C.) Nesicler. (Bak: Nesc)

ensaf : (İnsaf. dan) Daha insaflı, çok acıyan, en merhametli. ◊ (Nısf. C.) Nısıflar, yarımlar.

ensal : (Nesl. C.) Nesiller. Soylar. Zürriyetler. Sülâleler.

ensar : (Nâsır. C.) Yardımcılar. Müdâfiler. * Peygamberimiz Resul-ü Ekrem (A.S.M.) Mekke'den Medine'ye hicretinde Onun mücadelesine iştirak edip ona yardımcı, müdâfi, muhafız vaziyetini More…

enşat : Kovası, bir defa çekmekte çıkan, dibi yakın kuyu.

enseb : En lâyık, çok münasib, tam yerinde.

entak : (Nutk. dan) Çok güzel söz söyliyen, çok iyi nutuk veren.

ente : Sen. (Bak: Şahıs zamiri)

entellektüel : Fr. (Bak: Münevver) Aydın. Akıl ve zihinle ilgili.

enteresan : Fr. Alâka çekici, dikkate lâyık, nazarı celbedici. Câlib-i dikkat.

enterne : Fr. Belirli bir yerde oturmağa mecbur edilen yahut gözaltına alınan kimse.

entimem : yun. Man: Mantıkta kısaltılmış kıyas şekli. Öncül veya had denilen ve bilinen kaziyelerden biri söylenmeden sonuca varmak. Örnek: (Orucu bozdu, o halde 61 gün keffareten oruç tutması More…

entrika : İtl. Hile, gizli tedbir ve dolap.

enuk : Kartal kuşu.

enük : Kurşun.

enuşa : f. Mecusi mezhebi. * Sevinç, sürur, neş'e. * Adalet, âdillik, doğruluk, hakdan ayrılmamaklık.

enuşe : f. Hoş, mes'ut, saadetli. * Genç padişah. * şarab, içki.

enva' : (Nev'. C.) Neviler, çeşitler, türler.

envah : (Nevh. C.) Nevhler, ölmüş olan bir kişinin arkasından ağlayan kadınlar, matem tutan hanımlar, ağıt yakanlar.

envar : (Nur. C.) Nurlar, ışıklar, aydınlıklar. Maddi veya mânevi karanlıktan kurtarmaya vâsıta olanlar.

envek : (C.: Nevkâ) Ahmak.

enver : En nurlu, daha nurlu, çok parlak.

enyab : Çenenin yan tarafındaki kesici veya azı dişleri.

enza' : Kılsız, tüysüz kimse.

enzad : (Nazad. C.) Şanlı, şerefli, namlı ve tertibli kimseler. * Toprak tabakaları.

enzal : (Nezl ve Nizil. C.) Soysuzlar, alçaklar, âdi ve aşağılık adamlar.

enzam : Balıkların karınlarında peydâ olan yumurta dizileri.

enzar : (Nazar. C.) Bakışlar, görüşler. Seyr.

epik : Fr. Mevzuu kahramanca olan yazıların frenkçe ismi.

epsan : f. Bileği taşı.

epürnak : f. Delikanlı, genç yiğit, bahadır.

er : f. Eğer, şâyet, ise, olsa, olur ise... mânalarına gelir. ◊ Erken, geç değil.

er'an : Ahmak, bön, salak, ebleh. * Deli, çılgın. * Şaşkın, şaşırmış, taaccüb etmiş. * Uzun boylu, akılsız kişi. * Leşker. * Dağ. (Müe: Ra'nâ)

er'as : Zayıflığından veya yorulduğundan dolayı yab yab yürüyen kişi.

er'ef : Daha rauf, çok şefkatli.

er'es : Başı büyük, kocakafa.

erabet : Akıllı, zeyrek ve uslu olma.

eracif : Uydurma, yalan sözler. (Bak: Recefe)

eracif ve ekâzib : Yalan ve uydurma sözler.

eracih : (Urcuha. C.) Salıncaklar.

eraciz : (Ürcuze. C.) Mısraları kafiyeli, kısa vezinli şiirler, kasideler.

eradîn : (Arz. C.) Yerler. Arzlar, dünyalar.

erahh : Tırnağı yassı ve geniş olan hayvan.

eraik : (Erike. C.) Tahtlar. Koltuklar.

erak : Uykusuzluk.

erakk : Çok ince, ziyade rakik, ince ve yumuşak.

eramil(e) : (Ermele. C.) Bekârlar. Dul kadınlar. Kocaları ölmüş veya boşanmış kadınlar.

eranib : (Ernebe. C.) Burun uçları. ◊ (Erneb. C.) Tavşanlar.

eras : Başı büyük olan kimse.

erass : Sık dişli.

eravend : f. şevk, arzu, istek, taleb. * şan, nam, şöhret, meşhur olma.

erayis : (Eris. C.) Çiftçiler, ekinciler.

erazil : (Erzel. C.) Reziller, namussuzlar, yüzsüzler.

erbaa : Dört.

erbab : (Rab. C.) Sahipler. * Rabler, Terbiyeciler. * Bâtıl ilâhlar. * Türkçede diğer bir mânası: Maharet sahibi, elinden iyi iş çıkan kimse. Bir işin ehli. ◊ f. Ulu, ulvi, âlâ. * Reis, More…

erbab-i garaz : f. Garaz sahibleri, kötü niyetliler.

erbah : (Ribh. C.) Ribhler, faydalar, kazançlar, kârlar, gelirler. * Faizler.

erbain : Kırk. Kırk gün devam eden kara kış.

erbaiyyet : Dört olmak.

erbaş : Ask: Subay ve assubayların dışında kalan rütbeli asker.

erbaun : Kırk sayısı.

erbed : Boz renkli.

erc : f. Kıymet, kadr, değer. * Gergedan. ◊ Uzunluğuna yapılan ev.

erca : Çok rica edilen, pek fazla taleb edilen, çok istenilen. ◊ (Recâ. C.) Taraflar, yönler, cihetler.

ercaf : (C.: Eracif) Yalan haber.

ercah : Daha üstün, daha râcih.

ercal : (Ricl. C.) Ayaklar.

ercan : Fars diyarında bir yerin adı.

ercel : Büyük ayaklı kişi. * Ayakları siğilli olan at.

ercen : Dübüründe zahmeti olan deve.

ercil : bot.: Ceviz-i hindi. Hindistan cevizi.

erciye : Arkaya, sonraya bırakılan şey.

ercmendî : f. Haysiyetli, şerefli, itibarlı, muhterem.

ercül : (Ricl. C.) Ricller, ayaklar.

ercümend : f. Muhterem, şerefli. Muazzez.

ercüvan : Erguvan çiçeği. * Kırmızı kadife. * Kırmızı şey.

ercuze : (Bak: Kaside-i Ercuze)

erd : f. Öfke, kahır, kızgınlık, hiddet. * Un.

erd-şir : f. Eski İran hükümdarlarından bazılarının adıdır.

erda : Ağaç kurdu.

erde : Çürük nesne.

erdeb : Bir ağırlık ölçüsüdür. Arab ülkelerinde kullanılır. Miktarı, İstanbul kilesiyle dokuz kileyi karşıladığı gibi, kullanıldığı mahalle göre de değişir. ◊ f. Muharebe, ceng, cidâl, More…

erdem : Usta gemici.

erden : Bir nevi kumaş.

erdiye : (Rıdâ. C.) Baş örtüleri.

ereb : Hâcet, ihtiyaç. San'at.

erec : Güzel ve hoş koku. Misk ü anber ve ıtır gibi şeylerin güzel kokusu.

ereda : (C.: Erad-Erâdât) Ağaç kurdu. Güve.

erek : Misvak ağacını çok yediğinden dolayı devenin karnı incinmek.

eren : t. Yetişen. Ermiş. Veli. ◊ Sevinmek, sürur.

erendan : f. 'Hâşâ' mânasına inkâr ifade eden bir kelimedir.

erendiz : Müşteri gezegeni. Jüpiter yıldızı.

eres : Çiftçilik, çiftçi olma.

erett : Peltek adam, kekeme kimse.

erfa' : Daha yüksek, çok ulvi, en yüce.

erfak : En ziyade yumuşak. * Arkadaş, refik olmaya en çok lâyık, elyak.

erfeş : Nefsî isteklerine düşkün olan. * Kulakları uzun ve kaba (adam).

erga(b) : (Ergav) : f. Irmak, dere, çay, nehir, akarsu. * Su akıtmak için açılan yol, ark.

ergad : Maişetçe daha ferahlık. Geniş maişet.

ergal : Sünnet olmamış kişi.

ergan : Söz dinlemek.

ergande : f. Hırslı, öfkeli. * İçkiye düşkün olan sarhoş.

ergavan : Bir kırmızı çiçek. Ercüvân denilen kırmızı çiçekli ağaç.

ergen : (Bâliğ) Çocukluk çağından gençlik çağına geçmiş olan, aklı ermeğe başlamış, bâliğ.Erginlik çağına gelen müslüman genç, namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek gibi Allah'ın farz kıldığı More…

ergide : f. Hiddetlenmiş, kızmış, öfkelenmiş, asabileşmiş.

ergide-nigâh : f. Öfkeli, hiddetli bakış.

ergimek : (Bak: Zeveban etmek)

ergun : f. Sert başlı at. Hızlı ve oynak olarak giden at.

ergüvan : Güzel ve parlak kızıl renkli bir çiçek. (Garbda ercuvan denilir.)

erha : (Rehâ. C.) El değirmenleri.

erhab : Vâsi, geniş, açık.

erham : (Rahim. C.) Döl yatakları, rahimler. * Yakın hısımlar, akrabalar. ◊ En rahim, en merhametli, en çok şefkatli. ◊ Başı beyaz olan at.

erhas : (Rahis. den) Pek ucuz.

eric : Güzel koku. Misk, anber ve ıtır gibi hoş ve lâtif olan şeylerin kokusu.

erid : Besili, semiz.

erih : Râyiha-i tayyibe. Temiz ve güzel koku.

erike : Taht. Padişahın tahtı. * Oturulacak yer. Koltuk.

erike-ârâ : f. Tahtı güzelleştiren, süsleyen (Padişah.)

erike-nişin : f. Tahtta oturan.

erike-pirâ : f. Tahtı süsleyen, pâdişah.

eris : f. Zeki, akıllı, uyanık, zeyrek, uslu.

eriş : Sakatlanan bir uzuv için yaralayandan alınan şer'i diyet. * Satıldıktan sonra kusuru ve noksanları belli olan malın, kıymetinden bunun için indirilen miktar. ◊ f. Bilek. * More…

eris(î) : Çiftçi, çift süren, ekinci.

erk : Kuvvet, kudret, güç, iktidar, nüfuz. ◊ Tıb: Uykusuzluk hastalığı.

erka : Ziyade yükselen. Çok yükselen.

erkab : Boynu kalın olan adam veya arslan.

erkaban : Uzun boyunlu.

erkah : (Rükh. C.) Rükhler, sığınılacak yerler, sığınaklar, siperler.

erkam : Rakamlar. Sayı işaretleri. * Yazılar. ◊ (C.: Erâkım) Alaca yılan.

erkan : Sarılık denilen bir hastalık çeşidi. * Ekini ifsâd eden âfet.

erkân : (Rükn. C.) Rükünler. Esaslar. Temeller. İleri gelen kimseler.

erkaş : (C.: Erakiş) Siyahlı-beyazlı alaca yılan.

erkat(a) : (C.: Erâkıt) Aklı karalı alaca yılan. * Yer yer beyazlığı olan her kara nesne.

erke : Misvak ağacı. Bu ağaç sıcak memleketlerde ve bilhassa Yemende yetişir.

erkeb : Büyük dizli. Dizleri büyük olan kimse. * Bir dizi diğerinden büyük olan deve.

erm : Bükmek.

ermagan : f. Armağan, hediye. Bir kimseye bir işteki muvaffakiyetinden dolayı verilen hediye.

ermah : (Remh. C.) Remhler, darbeler, vuruşlar. * (Rumh. C.) Rumhlar, süngüler, mızraklar.

ermam : (Rimme. C.) Çürük kemikler.

erman : f. Arzu, istek, taleb. * Pişmanlık, pişman olmak, nedamet.

erman-hâr : f. Pişman olan, nedamet eden.

ermas : Eski ve köhne nesne. * (Remes. C.) Sallar. ◊ Gözü çapaklı kişi.

ermed : Kül rengi, gri. Boz renkli nesne. * Gözü ağrıyan adam.

ermeda : Ateş külü.

ermel : (C.: Erâmil) Ayakları siyah olan koyun. * Kadını olmayan erkek.

ermele : (C.: Erâmil) Erkeği olmayan kadın.

ermida' : Kül.

ermiye : (Remi. C.) Remiler, kasırga bulutları ki, bu bulutlardan dolu yağar.

ermun : f. Gündelikçiye verilen peşin ücret.

erneb : Tavşan. * Kadın ziynetlerinden biri. * İri fare.

ernebe : (C.: Eranib) Burun ucu.

errac : Fesatçı, müzevir, yalancı adam, sahtekâr.

erre : f. Tahta kesecek dişli âlet, bıçkı. (Küçüğüne verilen testere ismi bundan gelir.)

erre-hâne : f. Bıçkı yeri, hızar.

erre-keş : f. Bıçkıcı.

errezzak : Bütün rızıkları ve faydalanacak şeyleri yaratan ve ihsan eden Allah (C.C.)

ers : f. Gözyaşı. ◊ Ekmek.

erş : Fesat, niza, ihtilaf, rüşvet. * Fışkırmak. * Tırmalamak. * Fık: Yaralanan veya kesilen bir uzuvdan dolayı verilmesi lâzım gelen diyet.

ersad : (Rasad. C.) Rasadlar, gözlemler, gözetlemeler, gözlemeler.

ersah : Uylukları etsiz, zayıf (adam). * Kurt.

erşah : Cin fikirli adam.

erşed : Her hali daha iyi olan. * Doğru yola diğerlerinden daha yakın olan.

ersem : Üst dudağı beyaz olan at.

erşem : Yemeğin kokusundan iştahı gelep karnı acıkan (adam). * Vücuduna iğne batırıp çivit ile şekil veya resim yapan adam.

ersen : f. Meclis, kongre, cemiyet.

ersusa : Şeair-i İslâmiyeden olan ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında kullanılan kavuk, büyük sarık.

erta : Bir ağaç cinsidir ve yaprağıyla debbağlar sahtiyan boyarlar.

ertel : Peltek adam.

erume : (C.: Erum) Kök, anakök. Asıl, menba. * Ağacın ve boynuzun kökleri.

erva' : Çok güzel olan genç. * Son derece yiğit, cesur ve bahadır adam. * Korkmak.

ervah : Halk içinde yürürken at üzerindeymiş gibi görünen uzun boylu kimse. * Adımları birbirine yakın olan. ◊ (Ruh. C.) Ruhlar. Canlar.

ervak : (Revk. C.) Revkler, perdeler, örtüler. * Çadırlar, muvakkat olarak bezden yapılan odalar. ◊ Sâfi nesne. * Uzun dişli adam.

ervam : (Rumi. C.) Romalılar, Roma imparatorluğu halkından olanlar, rumlar. * Rumiler, Arap diyarının haricinde bulunanlar.

erveb : Yoğurt.

ervec : Halk içinde çok geçen şey.

ervenan : Dik ses, sadâ. * Iztırablı, sıkıntılı, üzüntülü gün.

ervend : f. Tecrübe, deneme, sınama. * şeref, şan, şöhret, nam ve itibar, haysiyet.

eryaf : (Rif. C.) Verimli, mamur, düz ve ekini bol olan yerler.

erz : f. Kıymet, baha, değer. Kadir ve itibar.

erzak : (Rızık. C) Rızıklar. Azıklar. Yiyecek içecek maddeler. İhtiyaçlar. Maddi, mânevi muhtaç olduğumuz şeyler.

erzal : (Rezil. C.) Reziller. Kepâzeler. Herkesten hakaret ve nefret görenler.

erzan : f. Ucuz, değeri düşük, pahalı olmayan. * Lâyık, münâsib, muvafık, elyâk, şâyân, müstehak, uygun, yerinde.

erzanî : f. Ucuzluk. * Lâyıklık, liyakat, münasiblik, muvafakat, uygunluk.

erzaniş : f. Hayır ve iyilikler.

erze : f. Samanlı sıva çamuru. * Çamdan çıkarılan zift. ◊ Çam ağacı.

erze-ger : f. Sıvacı.

erzel : Daha rezil. Çok fena. Pek kötü. En rezil.

erzen : Kendisinden sopa ve baston yapılan bir cins sağlam ağaç. * Şam darısı denen beyaz ve iri cins darı.

erzenîn : f. Darı ekmeği.

erzide : f. Pahası kesilmiş, kıymeti kararlaştırılmış, değeri belli edilmiş olan şey.

erziz : f. Kalay.

es : Koyuna iys iys demek.

es'ab : (Sa'b. dan) Pek zor, çok zor.

es'abî : Gayet güzel ve beyaz göz.

es'ad : Daha mes'ud, en bahtiyar. Daha said olan. En mes'ud.

es'al : Dişinin yanında zâid bir diş daha biten kimse.

eş'al : Kuyruğu beyaz olan at.

es'ar : (Sı'r. C.) Narhlar. Satılan şeylerin bilinen ve değişmeyen fiatları. ◊ (Su'r. C.) Yiyecek içecek artığı.

eş'ar : (C.: Eşâir) En iyi şâir. * Kılı çok olan kimse. * Davarın tırnağı çevresinde olan kıl. ◊ (Şa'r. C.) Kıllar. Tüyler. Tüycükler. * (Şiir. C.) Şiirler, manzum ve güzel More…

eş'arî : Eş'arî mezhebi veya o mezhepte olan. Asıl adı Eb-ul Hasan-ül-Eş'arî olan İmam-ı Eş'arî, Ehl-i Sünnet itikadını âyetlere, hadislere göre izah ve şerh ederek tesbit etmiştir. More…

eş'as : Saçı dağınık olan. * Saçı dökülmüş kişi.

es'elüke : Senden isterim (meâlinde).

eş'em : (C: Eşâim) En uğursuz, pek şom.

es'ile : (Sual. C.) Sualler. Bir şey istemeler. Sorular.

eş'iya : (A.S.) Beni-İsrail peygamberlerindendir. (M.Ö. 759-700) tarihlerine kadar Beni-İsrail arasında peygamberlik yapmış, birçok mucizeler göstermiştir. Zamanının padişahı tarafından takib More…

esa : Merhem, tiryak, ilâç.

eşa : (C.: Âşâ) Hurma ağacının küçüğü.

esa' : Atmak.

esabe : (C.: Esâib) Bir nevi ağaç.

esabi' : (İsbi'. C.) Parmaklar.

esabî' : (Üsbu'. C.) Haftalar, yedi günlük zamanlar.

esadd : Menedici.

esafil : (Esfel. C.) Esfeller. Sefâlet çekenler. Pek adi ve bayağı kimseler. Çok alçak olanlar.

esahh : En sahih. Çok doğru. İllet ve kusurdan çok uzak ve beri olan $

eşaim : (Eş'em. C.) En şomlar, en uğursuzlar.

eşaire : (Eş'ari. C.) Dinde meşhur imam Eb-ul-Hasan-ül-Eş'arî'ye bağlı olan sünnet ehlinin bir kısmı.

esakif : (Üskuf. C.) Piskoposlar, başpapazlar, metropolitler. ◊ (Eskef. C.) Eskiciler, kunduracılar.

esakk : Yürürken dizlerini birbirine vuran.

eşakk : Meşakkatli, zahmetli.

esal : Tâzim etmek, övüp medhetmek.

esale : Uzun yüzlü olmak. Sarkık olmak.

esalib : (Üslub. C.) Üslublar. Tarzlar. Cihetler.

esam : Günah. * Günah için olan cezâ.

eşam : f. Ölmiyecek kadar az olan yiyecek ve içecek şeyler, kut-i lâyemut.

esame : Askerlerin. ve bilhassa Yeniçerilerin kaydı, ulüfe defteri.

esami : İsimler, adlar.

esamm : (C.: Summun) Kulağı sağır olan. * Katı taş.

esanid : İsnadlar. Senedler.

esans : Çeşitli yollarla bitkilerden elde edilen veya suni olarak yapılan, kokulu ve uçucu sıvı.

esar : Esirlerin ellerini bağladıkları ince kayış.

esaret : Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.

esarir : Gizli sırlar. * Yüz ve avuçtaki çizgiler.

esas : Ev eşyası. Eve âit lüzumlu şeyler. * Mal. Rızık. ◊ Temel. Kök. Rükün. şart. Hakikat ve mahiyetler.

esasat : (Esas. C.) Esaslar. Temeller, kökler.

esase : f. Gözucu ile bakma.

esasen : Kendiliğinden, aslından, temelinden.

esasiyye : Asılla temelle alâkalı. Esasa ait ve müteallik.

esatîn : Sütunlar. Üstüvaneler. Direkler. * Mc: İleri gelen kimseler.

esatir : İlk zamanlara ait uydurma hikâyeler. Masallar. Mitoloji. * Saflar. Sıralar.

esatîz : (Esâtîze) : (Üstaz. C.) Usta başıları. Bir işin tedbirinde, öğretilmesinde önderlik edenler.

esatt : (C.: Sitât) Köse.

esavid : (Sevâd. C.) Sevadlar, karanlıklar, siyahlıklar.

eşaviz : Halk. Millet. Nâs.

esb : At, beygir, feres.

esb-i sabâ-refter : f. Rüzgâr gibi giden at.

esbab : (Sebeb. C.) Sebebler. Bir şeye vâsıta olanlar. Sebeb olanlar.

eşbah : (Şebâh. C.) Şahıslar, cisimler, vücudlar. * Büyük kapılar. * Uzaktan görünen karaltılar, hayâller. * Renk, levn. ◊ (şibh. C.) Benzeyenler. şibihler. Nazirler.

esbak : Geçenki, geçen, evvelki, önceki. Daha önce geçmiş olan. Evvel gelen.

eşbal : (Şibl. C.) Arslan yavruları.

esban : Kadınların başlarını örttükleri güzel ve ince bir örtü. * Kadınların, yüzlerini örtükleri peçe, tül.

esbat : (Sıbt. C.) Torunlar. Çocuğunun çocukları. Oğlunun oğulları. * Beni İsrâil kabileleri. ◊ Rahatlar, huzurlar. * Haftanın son günleri.

eşbeh : Mert, yiğit, kabadayı, cesur kimse. (Bu tâbir bilhassa yeniçeriler hakkında kullanılırdı.) ◊ Daha çok benzeyen. Pek benzeyen.

esbel : Bıyıkları uzun olan adam.

esbil : f. At hırsızı, at çalan.

esbran : f. At süren, süvâri, at koşturan.

esbriz : (Esb-riz) f. At koşusu. * Savaş meydanı.

esbsüvar : (Esb-süvâr) f. Ata binmiş.

esbtaz : f. At koşturucu, at koşturan. * At koşturacak meydan, saha. * Her şemsî ayın onsekizinci günü.

eşbû : f. Odunluk, kömürlük. Kömür ve odun konulacak yer.

esca' : (Sec'. C.) Edb: Nesirde fıkra sonlarının kafiye tarzında olan uygunlukları, vezinli nesirler.

eşca' : Daha yiğit, pek kahraman. En şecaatli. * Parmak ardlarının sinirleri.

escal : (Secel. C.) İçi su dolu kovalar.

eşcan : (Şecen. C.) Şecenler, elemler, gamlar, kederler, tasalar, sıkıntılar, ıztırablar.

eşcar : (Şecer. C.) Ağaçlar.

escer : Kırmızı gözlü kimse. * Su biriken yer.

esdaf : Sadefler, inci kabukları. * Midye ve isridye gibi deniz mahluklarının şeffaf, parlak kabukları.

esdak : (Sıdk. dan) Çok sadık, doğru ve emniyetli kimse.

eşdak : Doğru konuşan. Yalan söylemeyen. Sâdık. * Büyük ağızlı.

esdika : Sâdıklar, sâdık olanlar.

eşebb : Arasından geçmek mümkün olmayan ağacın sıklığı.

esed : Arslan, şir.

esedd : Sağlam, kavi, muhkem.

eşedd : Daha şiddetli. Çok fazla şiddetli. Pek fazla şiddetli.

esedî : Arslana aid. * Üzerinde arslan resmi bulunan mâdeni para.

esedullah : Allah'ın arslanı. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir nâmı, lâkabı.

esef : Hüzün, gam, nedamet, pişmanlık. Daralmak. Elden çıkan bir şey için hâsıl olan üzüntü.

esef-han : f. Acıyan, merhamet eden, şefkat eden, esef eden.

esef-nak : f. Hüzünlü, acıklı, esefli.

esefa : Vâ esefâ! Eyvah, yazık!

eşeff : Çok parlak. Daha şeffaf. Işığı daha iyi geçiren. * Suyu kendine çok fazla çeken.

esekk : Tavşan. * Kulağı kesik olan. * Küçük kulaklı. * Kulağı işitmeyen. Sağır.

eşekk : Çok şek ve şüphe sahibi. Tereddütte ileri giden.

esele : (C. Eselât) Dil ucu. * Urgan ucu. Uzun süngü. ◊ (C.: Eslâl-Üsül) Ilgın ağacı. * Asıl.

eşell : Çolak. Kolu sakat olan. * Eli dâima hareketli olan kimse.

eşemm : Burnu kuvvetli koku duyan.

eşen : f. Karpuz ve kavun hamı, kelek. * Ters giyilmiş elbise.

esenn : Daha yaşlı, en yaşlı. İhtiyar.

eser : Yapı, birinin meydana getirdiği şey. * Bir hususa dâir Peygamberimizden (A.S.M.) rivâyet bulunması. Sünen-i Resul. * Bir şeyin varlığına delâlet eden te'sir. * Meydana getirilen kitap. More…

eşerr : Çok fazla sevinmek. * Tekebbürlük etmek, gururlanmak. * Çok şerli. En kötü ve şerli.

esfa : Alnı dar at. * Tez yürüyüşlü katır. ◊ En saf, pek safi, pek temiz.

eşfa : Hastalığı def'e çok faydalı, şifa-bahş olan.

eşfa' : En çok şefaat eden. En şafi.

esfad : (Safd. C.) Atiyye ve ihsanlar.

eşfak : Daha fazla şefkatli. Çok şefkatli.

esfar : (Sefer. C.) Seferler, yolculuklar, yola gidişler. * Düşmana karşı gidişler, akınlar. * (Sifr. C.) Büyük kitaplar, ciltler.

eşfar : (Şüfr. C.) Göz kapağının kenarları, kirpik yerleri.

esfat : (Sefet. C.) Sepetler.

esfel : En sefil, çok sefil, en alçak, en aşağı, çok fenâ.

esfeliyyet : Aşağılık, âdilik, alçaklık.

eşgal : (Şugl. C.) İşler. Meşguliyetler.

esha : (Sahi. den) Çok cömert, fazla eli açık, pek sahi kimse.

eşha : şefkat.

esha' : Türlü türlü, günâ gûn, rengârenk.

eshab : Çekmek, cezb. ◊ (Bak: Ashâb)

eşhad : Şevâhidler. Şâhitler. (Bak: Alâ-ruûs-il eşhâd)

eshal : Misvak ağacı.

esham : Küçük katreli yağmur. * Kara nesne, esved. ◊ (Sehm. C.) Oklar. * Nasibler, hisseler. ◊ Kara nesne.

eshar : Seher vakitleri, seherler. Gece yarısından sonra ve tan yeri açılmazdan evvelki vakitler.

eşhar : f. Kalye taşı denilen radyom hamızı. * Nişadır.

eşhas : (Şehs. C.) Şahıslar. Kişiler.

eşheb : Kır (at). Kır, çil renkte olan aslan. * Güç iş. * Soğuk gün. * Bir nesnenin kenarı.

eshed : Becerikli, maharetli, mahir, açıkgöz, uyanık olan kişi.

eshel : Çok kolay, daha kolay, asan.

eşhel : Kırmızı ile karışık koyu mavi, elâ. * Elâ gözlü adam.

esher : Uyanık kimse.

eşher : (Şehir. den) Çok meşhur, pek fazla tanınmış, en şöhretli olan.

eshiya : (Sahi. C.) Cömertler, sahiler.

eşhür : (şehr. C.) Aylar.

esi : (C: Esât) İlaç yapmak.

eşi'a : (Şuâ. C.) Şualar. Aydınlıklar.

esid : Ev önü. * Bağlanmış kapı.

eşidda : Çok şiddetli sert olanlar. Pek şiddetli davrananlar.

esif : Kederli, esefli, tasalı, gamlı.

eşiha : f. At kişnemesi.

esihha' : (Sahih. C.) Özürsüz olanlar, sıhhati yerinde ve vücudu sıhhatte olan kimseler.

esil : (C.: Asal-Esail-Usul) İkindi sonrasından akşama kadar olan vakit. * Kavi, muhkem, sağlam. ◊ Şerefli, şanlı, namlı, haysiyetli, itibarlı ve otoriter kişi. ◊ Parlak, uzun ve More…

esim : (İsm. den) Günahkâr, günah işlemiş, kabahatlı, cürümlü, suçlu, yalancı kişi.

esinne : (Sinân. C.) Kılıçlar, seyfler. * Süngüler. * Bileği taşları.

esir : Bütün kâinatta bulunan ve her tarafı kaplamış olan lâtif madde. Elektrik, ışık ve hararetin yayılmasına vasıtalık eden madde. ◊ Kul, köle. Harpte teslim alınan düşman. Teslim More…

eşir : Pek sevinçli, çok mesrur. * Kibirli, mütekebbir kimse.

esirâne : f. Esirce, kölece.

esire : Seçkin, güzide. * İlim bakiyyesi.

esirî : Esir ile alâkalı. Uçacak gibi hafif. ◊ Esirlik, kölelik, kulluk.

eşirra : Çok şerliler. Çok kötü insanlar. Çok şerli mahluklar.

esirre : Tahtlar, oturulacak yerler. * Milletin belli başlı ileri gelenleri.

esis : Asıl esas, hak, doğru. * Hediyeler. Armağan olarak verilen şeyler. ◊ Titremek. * Küp veya desti saksısı ki, içinde reyhan ekerler. ◊ Çok olan şey, kesir.

eşk : f. Gözyaşı. Dem.

eşk-alud : f. Gözü yaşlı.

eşk-bar : f. Çok ağlayan. Çok gözyaşı döken.

eşk-efşan : f. Çok ağlayan, gözyaşı döken.

eşk-rîz : f. Gözyaşı döken, ağlayan.

eşk-ver : f. Ağlayan, gözyaşı döken.

eşka : En şaki, haydut, eşkiya, katı-üt tarik.

eskab : Delmek. * Ateş yakmak.

eskaf : Uzun boylu, iri kimse.

eşkah : Kırmızı yüzlü (adam). al renkli (at).

eskal : (Sakil. den) Daha sakil, en ağır, en çirkin. * Kaba, can sıkıcı. ◊ (Sekal. C.) Ağır yükler, ağır şeyler. Kalabalık, ağırlık.

eşkâl : (Şekil. C.) Şekiller, kılık.

eskam : (Sakam. C.) İlletler, hastalıklar, dertler.

eşkar : Mavi gözlü ve sarı tenli kimse. * Yelesi ve kuyruğu kırmızı olan sarı at.

eskef : (C: Esâkif) Kunduracı, eskici.

eskefe : Kapı basamağı, eşik.

eşkel : Gözlerinin akı kırmızılı olan adam. * Beyaz koyun.

eşkele : Hâcet.

eşkil : Yaban soğanı.

eskimo : Grönland, Alaska ve Kuzey Kanada'da yaşayan bir kavmin adı.

eşkiya : Şakiler. Yol kesenler. Asiler. Allah'a veya kanunlara isyan edip kötülük yapanlar. Haydutlar, anarşistler, âsiler. Hak ve kanunlara baş kaldıranlar, Allahın emirlerine karşı gelenler. More…

eşku : (şekâ. dan) şikâyet ediyorum (mealindedir).

eşku(b) : f. Tavan. * Tabaka, kat, derece, mertebe.

esl : Dikenli ağaç. * Süngü. * Hasır otu. ◊ Karaılgın ağacı.

eslâf : (Selef. C.) Selefler, evvelkiler, geçmişler.

eslah : En sâlih, en iyi. (Bak: Aslah)

eslahakallah : Allah seni ıslâh etsin.

eslak : Ağaç, şecer.

eslas : (Sülüs. C.) Sülüsler, üçde birler, üçde bir parçalar.

esleb : İnsanın vücudunda veya yüzünde bulunan ben, nokta. * Süprüntü, moloz.

eslem : Daha sağlam, en selâmetli, en sâlim.

esliha : (Silâh. C.) Silâhlar. Muharebe ve cenk âlet ve edevâtı.

esma' : Adlar. Nâmlar. İsimler. ◊ Kulaklar. İşitmeler.

esmah : Çok cömert, pek eli açık, en semahatli.

esmak : (Semek. C.) Semekler, balıklar.

esman : (Sümn-Semen. C.) Her şeyin pahası, tutarları, semenleri. * Sekizde birler.

esmar : (Semer. C.) Masallar. Akşam sohbetleri. ◊ (Semer. C.) Meyveler, Yemişler.

esmat : (C.: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.

eşmat : Saç ve sakallarına kır düşmüş olan.

eşme : Kumsal yerde kaynayan pınar.

eşmel : Daha şâmil. Çok şeyleri içine alan. Daha çok kaplamış.

esmer : Siyaha, karaya çalan kumral renk.

esna : Ara. Aralık. Sıra. Vakit. Zaman. Hengâm. ◊ Daha parlak. En parlak.

eşna : f. Yüzücü, yüzgeç. * Kıymeti büyük olan mücevher.

esna' : Bülent, yüksek, yüce, ulvi.

eşna' : Daha şeni. Çok çirkin ve fena.

esnaf : Sınıflar. Sıralar. Türlüler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.

esnah : (Sinh. C.) Kökler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.

esnam : (Sanem. C.) Putlar. Tapılan heykeller. Suretler. Sanemler.

esnamperest : Puta tapan, putperest.

esnan : (Sinn. C.) Dişler. * Yaşlar. İnsanın doğduğu andan ölümüne kadar uzvî sîretinde birbirini takibeden muhtelif zamanlar.

eşne : Ağaç yosunu.

eşneb : Dişleri inci gibi beyaz olan adam.

esniye : (Senâ. C.) Övmeler. Senâlar. Medhetmeler.

esr : Esir etmek. * Muhkem bağlamak. * Takviye etmek. (Bak: Esir) * Göbeğinde illeti olan.

esra' : Daha çabuk. Pek çabuk. Çok sür'atli. Çok seri. * (C.: Esâri) Asma filizi. * Başı kırmızı, gövdesi beyaz olup, kum içinde bulunan bir böcek.

eşraf : (şerif. C.) Şerefliler. İleri gelen büyükler.

eşrak : Ortaklar. şerikler.

esrar : (Sır. C.) Sırlar. Gizli hikmetler ve mânalar. Bilinmeyen şeyler. * Keyif veren zehir. Uyuşturucu madde. * Elinde ve el ayasında olan hatlar.

eşrar : Tahribçiler. Kötülük edenler. * Kötü şeyler. şerliler.

esrar-engiz : f. Esrarlı, gizli, ürperti verici.

esrar-keş : f. Esrar denen zehiri kullanan kimse. Esrar içen.

eşrat : Nişanlar. Alâmetler. şartlar.

eşref : En şerefli. Daha şerefli. En iyi, en güzel.

esrem : Kırık dişli, dişleri kırılmış veya dökülmüş olan kişi.

eşrem : Burnu yirik. * Üst dudağı yarık olan.

eşreş : Muhalefet eden, karşı gelen.

eşria : (Şirâ. C.) Yelkenler.

eşribe : (Şerâb. dan) İçilecek şeyler, şerablar.

esrik : Sarhoş, mest. * Azgın, kızgın. * Zayıf, hasta, hâlsiz, dermansız, tâkatsiz.

esrüm : Dişi dökük olan kimse.

ess : Otun vaya saçın çok ve sık olup birbirine dolaşması.

essalavat : Peygamberimiz Resul-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Efendimize veya Cenab-ı Hakk'a (C.C.) karşı hamd, şükür ve teşekkür ifade eden dua, selâm ve salâvâtlar. (Bak: Salâvat)

est : Ayakları uzun olan.

esta' : (Satı. dan) Uzun boyunlu. Boynu uzun olan insan veya hayvan.

estağfirullah : Cenâb-ı Hak'tan kusurumun örtülmesini dilerim. Allah (C.C.) kusurumu efvetsin (mealinde, kusurunu anlayan bir müslümanın duâsı. Hürmet veya ikramlara karşı tevâzu maksadı ile de More…

estan(e) : f. İstirahat edilecek ve uyunacak rahat yer.

estar : (Satr. C.) Yazı dizileri, satırlar. ◊ Örtüler, perdeler.

eştat : (Şetit. C.) Takımlar, fırkalar, bölümler. Esnaf, sınıflar. Çeşitler, cinsler, neviler.

esteh : f. Çekirdek. * Kemik. Vücud iskeletini meydana getiren nesne.

esteîn : Yardım isterim, istiâne ederim (meâlinde fiil olup, müfred birinci şahıstır.)

ester : Katır.

eşter : Yırtlak gözlü.

esterven : f. Çocuk doğurmayan, kısır kadın.

estine : f. Yumurta.

eşüdd : Büluğa gelmek mertebesi.

esûf : Fazlaca eseflenen, pek üzülen, çok kederlenen, çok fazla acıyan, yufka yürekli.

esuk : Deli koyun.

esum : Çok yalancı, iftiracı, kabahatli ve günahkâr olan adam.

esus : Katı, sağlam, muhkem nesne.

esva' : (Sâ'. C.) Kuyular, çukur yerler. * Ölçekler.

esvab : (Sevb. C.) Sevbler, giyecekler, giyimler.

esvaf : (Suf. C.) Suflar, koyun yünleri.

esvak : (Sûk. C.) Çarşılar. Pazarlar. ◊ Uzun incikli.

eşvak : (şevk. C.) şiddetli arzular, istekler, neşveler. ◊ Dikenler. (Nebat) * Tıb: Kemiklerin uzaması.

esvar : (Sur. C.) Surlar, hisarlar, kaleler, kal'alar. * Ziyafetler, şölenler.

esvat : (Savt. C.) Sesler. Savtlar.

eşvat : (Şavt. C.) Sıçrayışlar, zıplamalar, koşmalar, koşuşmalar. * Kâbe-i Muazzama'yı yedi defa tavaf etme, etrafını dolaşma.

eşve : Gözü değen kişi.

esve' : Yaramaz nesne.

esved : Çok siyah. kara renkli olan.

esvedeyn : İki siyah mânâsına gelen bu kelime, yılanla akreb için kullanılır.

esvel : Karnı sarkık olan erkek. (Müe: Sevlâ)

eşveş : Göz ucuyla bakan kişi. * Yüksek bina.

esvide : (Sevâd. C.) Sevâdlar, karanlıklar, siyahlıklar. Karaltılar. * Çok mallar, fazla mülkler.

esy : Tasa, keder, hüzün.

eşya : (Şey. C.) (Bu kelime, Türkçede müfret gibi kullanılır.) Ev döşemeye mahsus halı, dolap v.s. * Elbise, yatak, çamaşır gibi malzemeler. * Yük, yük eşyası.

eşyâ' : (Şia. C.) Bölükler, bölümler, kısımlar, neviler, fırkalar, tabakalar, cinsler, çeşitler. Cemaatler, cemiyetler, topluluklar. * Yardımcılar.

esyaf : (Seyf. C.) Seyfler, kılıçlar.

esyah : (Seyh. C.) Nehirler, akarsular. * Çizgili elbiseler.

eşyah : (Şeyh. C.) Şeyhler, ihtiyarlar, yaşlılar, pir-i fâniler.

esyan : Kederli, gamlı, tasalı, kaygılı, hüzünlü, üzüntülü.

eşyeb : (Şeyb. den) Saçı sakalı ağarmış, yaşlanmış olan kişi. İhtiyar.

eşyem : Yüzünde ve vücudunda çok beni olan adam.

et'ime : (Taam. dan) Yemekler, taamlar, yenecek şeyler.

eta : Kavak ağacı.

etajer : Fr. Kapaksız ve rafları olan taşınabilir dolap.

etan : 'f. Dişi eşek. * Bir kısmı havada, bir kısmı suyun içinde kalan kaya; yosunlu taş. * Kuyu kenarında üstüne oturup su içmeye mahsus taş.'

etave : Gelmiş, geçmiş, gelen, misafir, garib, gariban, kimsesiz, biçare.

etba' : Tâbi olanlar, bağlı olanlar, emri altında bulunanlar.

etbak : (Tabak ve Tabaka. C.) Yemek tepsileri, sofraları. Büyük sahanlar. * Tabakalar, dereceler, mertebeler, katlar. * Kabileler, kavimler, aşiretler.

etelan : Adım birbirine yakın olmak.

etemm : Tam, en mükemmel, hiç noksansız.

etenan : Adım birbirine yakın olmak.

etene : Hayvanlarda ana ile cenin arasındaki kan alış-verişini temin eden organ. * Bitkilerde yumurtacıkların yumurtalığa yapışık bulundukları doku.

eteyemmenü : (Teyemmün. den) Ben kendimi teyemmün ediyorum (meâlindedir). (Bak: Teyemmün)

etfal : (Tıfl. C.) Çocuklar, tıfıllar.

etfaliyet : Çocukluklar. Çocukluk halleri.

ethal : Kâbe-i Şerif yakınında bir dağın adı. * Bulanık su veya şerbet.

eti : Bir kişinin bir yere su iletmek için yaptığı ark. * Sel.

etibba : Tabibler, tıb ilmini bilenler, doktorlar.

etiket : Fr. Bir şeyin cinsini, miktarını veya fiyatını belli etmek için üzerine konan küçük yafta. * Teşrifat, görgü.

etime : (C.: Etâyim) Ateş yakacak yer.

etir : Günah.

etka : (Taki. den) Allah korkusu ile günahtan çok fazla çekinen. Haram veya helâl olduğunu iyice bilmediği şüpheli şeyleri yapmayan. Günah işlemeyen. Her şeyde Cenab-ı Hakk'ın rızasını gaye ve More…

etkiya : (Taki. C.) Çok takvâ sâhibi olanlar. Takiler. Takvâda çok ileri giden mes'ud kimseler.

etla' : Uzun boylu.

etlad : Evde doğan câriyeler. * Eski mal. * Damızlık denilen doğurucu hayvan.

etmeseh : Karanlık, sessiz gece.

etnab : (Tınb. C.) Çadır ipleri. * Ağacın kök damarları. * Vücudun sinirleri.

etnik : yun. Bir kavim, bir ırkla ilgili olan. İslâmiyet, kavmiyeti ve ırkçılığı reddeder. Etnik bölücülüğe karşı en kuvvetli siper, İslâm şuuru ve kardeşliğidir.

etnografya : (Etnografi) yun. Kavmiyyat. Kavimlerin, milletlerin gelişmesini, terakkisini ve has vasıflarını inceleyen, onların kültürlerinden bahseden ilim kolu.

etra : Dere gibi akan su.

etrab : (Tırb. C.) Hep bir yaşıt olanlar, akranlar.

etrad : Kaşları kılsız olan kimse.

etraf : (Türfe. C.) Nazik ve zarif şeyler. * Lezzetli taamlar, güzel yemekler. ◊ (Taraf. C.) Taraflar, yanlar, canibler, yönler, uçlar, kıyılar.

etraf-i erbaa : Dört taraf. (Sağ, sol, ön, arka.)

etrah : (Terah. C.) Tasalar, kederler, elemler, gamlar, üzüntüler, sıkıntılar, ıztırablar.

etrak : (Türk. C.) Türkler.

etras : (Türs. C.) Türsler, harpde kullanılan kalkanlar.

etribe : (Turab. C.) Topraklar.

etrika : (Tarik. C.) Tarikler, yollar, caddeler. * Sebepler, vesileler, vasıtalar. * Maişeti te'min etmek için tutulan meslekler, geçinmek için yapılan işler.

ett : Galip olmak.

ettar : Kasnakçı.

ettun : (C.: Etâtin) Hamam külhanı.

etüd : Fr. İnceleme, tetkik etmek. * Musikide didaktik maksatla bestelenmiş eser.

etum : Su kaplumbağası.

etvak : (Tavk. C.) Kadın gerdanlıkları. * Hindistan cevizinin sütü.

etvar : (Tavır. C.) Tavırlar, haller, davranışlar.

etvas : (Tâus. C.) Tavus kuşları.

etyab : (Bak: Atyeb)

ev : Şek, tahayyür, ibham, istisnâ, şart, teb'iz için kullanılan harf-i atıf. 'yahut, veya, meğer ki, bel, belki ister' gibi kelimelerle türkçeye terceme edilebilir.

ev'ac : Geniş, vâsi.

ev'iye : (Viâ. C.) Mahfazalar, kaplar, gizlemeye veya saklamaya yarayan şeyler. * Damarlar.

evabid : (Abide. C.) Abideler. (Bak: Abide)

evagi : (Agıye. C.) Bahçe, tarla ve bostanları sulamak için açılan arklar, su akıtılacak yerler.

evahir : Ahirler, ayın son günleri, sonlar.

evail : Başlangıçlar, önler, evveller, eskiler.

evali : Çok iyi ve münâsib olanlar. Evlâlar.

evam : f. Ödünç, borç. * Renk, levn.

evamir : Emirler, emredilenler, vazifeler. (Bak: Emr)

evan : (Bak: Avân)

evani : Kapkacaklar, kaplar.

evar(e) : f. Hükümet dairelerine ait defterler, resmî defterler. * İmaret.

evarin : f. Güzel olmayan, çirkin.

evasit : (Evsât. C.) Vasatlar, orta hal ve vaziyetler.

evavin : (İyvan. C.) Büyük salonlar, sofalar, holler. Kasırlar, köşkler.

evb : Dönülmesi lâzım gelen yere dönmek. * Kasd. İstikamet.

evbar : f. Yutma, yutuş.

evbaş : Mahalle çapkını. Şahısların rezilleri. * Muhtelif yerlerden gelmiş, toplanmış bir cemaat, bir bölük.

evbaşan : (Evbaş. C.) Aşağılık kimseler, âdi kişiler, alçak ve rezil insanlar. Ayak takımları.

evbe : Rucu etmek. Geri çekilmek, dönmek.

evc : Bir şeyin en yüksek derecesi, en yüksek noktası. Zirve. * Koz: Seyyare mahreklerinin merkezden en uzak noktaları.

evc-gir : f. Yükselen, yükseğe çıkan.

evc-pervaz : f. Yüksekte uçan.

evca' : (Veca. C.) Ağrılar. Acılar. Sızılar.

evcar : İçinde gizlenmek için avcılar tarafından yapılan siperler, çukurlar.

evceb : Çok vacib. Çok gerekli. Çok lüzumlu.

evceh : En vecihli, çok uygun, en münâsebetli.

evcel : Çok korkak adam. Cesaretsiz kişi.

evcer : Çok çekingen, utangaç kimse.

evcümend : f. Top, küme, yığın, toplanma. * Toplu, idareli, evini muntazam tutan. Hanesini iyi ve tertipli bir hâlde bulunduran.

evda : Yaban faresi. * Kursağının tüyleri beyaz olan güvercin. (Bak: Kası'a) ◊ Ednâ.

evdad : (Vedid. C.) Sevgililer, sevilenler.

evdiye : (Vâdi. C.) Vâdiler. Dereler.

eved : Kuvvet. Ağır yük götürmek. * Eğrilik.

evend : f. Kap. Kabkacak.

evfa : Çok vefalı. Çok sadakatli. Ahdine vefası kuvvetli. * En çok. Pek tamam. * Tam yetişmek.

evfad : Çeşitli fırkalar.

evfak : Daha muvafık. En uygun. En muvafık.

evfer : (Vâfir. den) Çok. Bol.

evgad : (Vagd. C.) Ahmaklar, eblehler, salaklar, bönler, akılsızlar.

evgenc : f. Nedâmet, pişmanlık, pişman olma hâli.

evhad : Vahid. Tek.

evhal : (Vahal. C.) Sıvalar, balçıklar, çamurlar. * Mekânlar, hâneler, evler, durulacak veya oturulacak yerler.

evham : Olmayan bir şeyi olur zannı ile meraklanma. Üzüntü. Vehimler. Kuruntular. Zarar ihtimâli çok az olan bir şeyden meraklanma ve üzülme.

evham-sâz : f. Evham veren.

evhamin müdafaasi : Vehimlerin def'edilmesi, kuruntuların kovulması.

evhaş : Daha vahşi. En vahşi. ◊ Nefret veren şey.

evhen : En gevşek, çok zayıf, pek dayanıksız, kuvvetsiz tâkatı kalmamış.

evidda : Ahbablar. Hâlis ve sâdık dostlar.

evil : Siyaset.

evind : f. Hud'a, hile, aldatma, oyun.

eviy : Yerleşme. Yerine gelme. Koruma.

evk : (C: Evâk) Ağırlık, yük. * İçinde su biriken çukur yer.

evkaf : (Vakıf. C.) Allah yoluna hizmet için verilip devamlı bırakılan şeyler. Sahibi tarafından şeriata uygun olarak bir hayır iş ve hasenata tahsis olunmuş mülk veya mallar. (Bak: Vakıf)Osmanlı More…

evkar : (Vekr. ve Vekre. C.) Kuş yuvaları.

evkas : Boynu kısa olan.

evkaş : Ayak takımı. Terbiyesiz, ahlaksız, adi ve alçak kimse.

evkat : (Vakit. C.) Vakitler.

evked : Pek te'kitli, çok kuvvetli, en kavi.

evkes : Pinti ve soysuz kişi.

evl : (Bak: Te'vil)

evla : Daha iyi, birincisi, başta gelmesi lâzım geleni.

evlâd : (Veled. C.) Veledler. Çocuklar.

evlad ü iyal : Çoluk çocuk. Evlâdlar ve karısı.

evladiyet : Evlâda mahsus, evladlık, bünüvvet.

evladiyye : Evlatlık, evlada mahsus. * Mc: Çok sağlam ve dayanıklı ev veya eşya.

evlak : Delilik, cünun.

evleviyet : Daha öncelik. Başta gelir olmak. Daha beğenilir. Daha münâsip olmak.

evliya : (Veli. C.) Veliler. Nefsine değil, dâimâ Cenab-ı Hakk'ın rızâsına tâbi olmağa çalışan, ibâdet ve taatta, takvâ ve riyâzatda çok yüksek mertebelere ulaşıp Allahın (C.C.) mahbubu ve More…

evliya çelebi : 'Kütahya'lı olup, Mi: 25 Mart 1611'de doğmuştur. Meşhur eseri; Seyahatnâme'sidir.'

evn : Yab yab yürümek. * Vakarlı, sessiz ve ciddi olmak. * Heybenin bir gözü. * Denk.

evra : f. Hisar, kal'a, kale.

evrad : Virdler. (Bak: Vird)

evrak : (C: Vuruk) Sivri ve uzun dişli. * Yüzü renkli güvercin. * Siyahı beyazına galip olan at ve deve. (Müe: Vürka) ◊ (Vakar C.) Sahifeler. Yapraklar.

evram : (Verem. C.) Veremler, vücudda hasıl olan yumrular, şişler.

evran : Biçme, ölçü, mikyas, tahmin, keşif, biçim, endam, tenasüb.

evre : f. Elbisenin dış yüzü. ◊ Ahmak kimse.

evrek : f. Çocukların ağaca ip takmak suretiyle yaptıkları salıncak.

evrencen : f. Kadın bileziği.

evrend : f. Hile, aldatma, hud'a, oyun. * Nam, şan, şeref. * Serir, erike, taht.

evreng : f. Taht, evrend. * Şan, şeref, nâm. * Zinet, süs. * Akıl, irfan. * Ağaç kurdu. * Hoş hâllilik, hâlin hoşluğu. * Hile, desise, hud'a, aldatma, oyun. * Yakışıklılık.

evreng-nişin : f. Tahtta oturan, hükümdar.

evreng-zib : f. Tahtı süsleyen. Hükümdar, padişah.

evride : (Verid. C.) Vücudun her tarafından kalbe kanın gitmesini temin eden damarlar. Siyah kan damarları.

evs : Bahşiş vermek. * Kurt.

evsa' : Daha geniş. Çok vasi'.

evşab : Aşağılık kimse, âdi ve rezil kişi. Ayak takımı.

evsâf : (Vasf. C.) Vasıflar, sıfatlar.

evsâf-i nisbiye : f. Ölçü ve kıyasa göre olan vasıflar. (Sıcaklık, soğuklukla bilindiği, karanlık derecesi aydınlıkla görüldüğü gibi.)

evsah : (Vesah. C.) Pislikler, murdarlıklar, kirler.

evsak : En çok inanılan, ziyade sağlam. Daha çok vüsuk sahibi.

evsal : (Vasl. C.) Vücuttaki mafsallar, oynaklar.

evşal : (Veşl. C.) Damla damla akan su. * Birbiri ardınca katar gibi peşpeşe gelen kimseler.

evsam : (Vasm. C.) Arlar, hayâlar, utanmalar.

evsan : (Vesen. C.) Putlar. Sanemler.

evsat : Ortada olmak. * Vasatta olan. Orta. Orta hâlli.

evsât : (Vasat. C.) Ortalar. Vasatlar.

evşaz : Yardımcılar, tarafdarlar. Aşağılık ve ayak takımı olan kişiler. * Vücuttaki mafsallar, oynak yerler.

evşen : Yaltakçı, dalkavuk.

evşeng : f. Sicim. İnce ip.

evtad : (Veted. C.) Direkler. Kazıklar. * Ricâlullahtan birine verilen isim.

evtaf : Kirpikleri uzun ve kaşı kıllı olan kimse.

evtan : (Vatan. C.) Vatanlar, insanın doğup büyüdüğü ve sevdiği memleketler, hatta uğrunda can verilen topraklar.

evtar : (Veter. C.) Tek, eşi olmayan (harf). * Saz telleri. Yay. ◊ (Vatar. C.) İhtiyaçlar.

evtas : Arap Yarımadasında, Hevâzın ilinde bir derenin ismi olup, Peygamberimizin (A.S.M.) Huneyn Vak'ası bu vâdide vuku bulmuştur.

evvab : (Evb. den) Rücu' eden. Geri dönen. * Günahlardan tevbe edip hakkı kabul eden.

evvabîn : Tevbe edip günahlardan dönenler.

evvah : Kusurunu bilerek, ah, vâh ederek yalvarmak. * Çok âh edip duâ eden. * Merhametli. Sağlam imanlı. Yakin ilim sahibi. Dinde çok âlim olan. Hz. İbrahim Aleyhisselâmın bir vasfı.

evvel : İlk. İbtida.

evvela : İlkönce, birinci olarak, herşeyden önce.

evvelen : Evvelâ, birinci, ilk olarak.

evvelîn : Evvelkiler, ilkler.

evvelîn ü âhirîn : İlkler ve sonlar. Evvelkiler ve sonrakiler.

evveliyat : Başlangıçlar. Mukaddemat. İlk öndekiler. İbtidaki cihetler. * Her akıllının tereddütsüz tasdik ve kabul edeceği hususlar. * Man: Mücerred mevzu ve mahmulleri arasındaki nisbet tasavvur More…

evveliyet : Evvel oluş. (Bak: Mecaz)

evy : Bir nesne yerine gelmek.

evza' : (Vaz'. C.) Haller. Durumlar.

evzah : Daha açık. Pek âşikâr. En vâzıh.

evzak : İçinde su veya başka birşey biriken çukur yer.

evzan : (Vezin. C.) Vezinler. Tartılar.

evzar : (Vizr. C.) Ağırlıklar. Yükler. * Mc: Günahlar. * (Vezer. C.) Kal'alar, kaleler, hisarlar, sığınılacak yerler. * Üstünlükler, galebeler. * Dağlar.

evzayiş : f. Çoğalış, artış.

ey : (Arabçada) 'Bak, dinle, dikkat et, yahut, demektir ki' mânalarına gelir. Bir ibareyi tefsir için kulanılır. Türkçede: Yakın nidâ içindir.

eya : f. Acaba mânasına nidâdır. 'Hey, ey' gibi çağırma, nidâ, seslenme edatı olarak da kullanılır.

eyadi : (Eydi) (Yed. C.) Eller. * Mc: Sebepler. Nimetler.

eyalat : (Eyâlet. C.) Valilerin idareleri altında olan memleketler, vilâyetler.

eyalet : (C: Eyâlât) Vilâyet. Bir vâlinin idaresinde olan memleket, şehir.

eyama : (Eyyim. C.) Bekârlar, evli olmayanlar.

eyamin : (Eymen. C.) Pek hayırlı, uğurlu olanlar. En yümünlü.

eyazi : f. Kadınların yüzlerine örttükleri peçe, örtü.

eybe : Rücu' etmek. * Gurub etmek, batmak.

eyd : Rücu' etmek. * Avdet etmek. ◊ Kuvvet.

eyda' : Za'feran.

eydi : (Yed. C.) Eller. * Mc: Kuvvetler. (Daha çok Eyâdi şeklinde kullanılır.)

eydiye : (Yed. C.) Nimet. * Eller.

eyhem : Sağır. * Bahadır.

eyheman : Ateş ve sel.

eyhukan : Maydanoz otu.

eyid : Kuvvetli, şiddetli kimse.

eyir : Sıcak yel.

eyke : Sık ve birbirine karışmış ağaç. * Yumuşak. * Ağaç bitiren bataklık. (Bak: Ashab-ı Eyke)

eyker : İlâç yapılan bir ot.

eym : (C: Üyum) Yılan.

eyman : (Eymün) (Yemin. C.) Andlar. Yeminler. Kasemler. * Fık: Zevcesi ölmüş er. * Sağ taraflar. Sağlar.

eymen : En meymenetli. En uğurlu. Sağ taraf.

eymen vâdisi : Musa'nın (A.S.) tecelliye mazhar olduğu Tûr Dağı'ndaki vadi.

eyne : Nere? Nerede? Nereye? (mânasına sual için söylenir ve zarf-ı mekândır). * Zaman. An. * Yorgunluk (mânâsında da kullanılmıştır.)

eynel mefer : (Eyn-el mefer) Nereye gidilebilir? Nereye kaçılabilir? Kaçacak yer var mı?

eyniyet : Mekânda bulunması sebebiyle birşeye ârız olan hâlet.

eys : Varlık. Vücud. Mevcud. * Kahir. Zulüm. * Zarar, ziyan. * Ümidsiz olmak. Ye'se düşmek. (Bak: Leys)

eysar : Çadır eteğini kazığa bağlamakta kullanılan kısa ipler. * Ot.

eyser : Sol taraf. Soldaki. * Pek kolay.

eytal : (C: Eyatil) Boş böğürlü.

eytam : (Yetim. C.) Yetimler. Babaları ölmüş çocuklar.

eytam ve erâmil : Yetimler ve dullar.

eyum : Erkeksiz kadın (ki, önce ere varmış olsun-olmasın).

eyvah : f. Heyhât, yazık.

eyvallah : 'Bir kısım müslümanlar arasında tasdik işareti veya yemin ifade eden bir tâbirdir. Bazan Allaha ısmarladık yerine söyliyenler de vardır. Fakat makbul olanı; ayrılırken de buluşurken de More…

eyvan : f. Köşk. Büyük salon. Büyük sofa. Divanhâne.

eyyam : (Yevm. C.) Devirler. Günler. * Güç, iktidar, nüfuz.

eyyan : Vakit, zaman.

eyyid : Kuvvetlendir, teyid et, devam ettir (meâlinde).

eyyim : Bekâr, dul.

eyyü : Sual sormak için 'Hangi? Ne? Ne vakit?' mânalarına kullanılır.

eyzan : Böylece, kezâ, bunun gibi, yine böyle, bu da böyle.

ez : f. ...den, ...den.

ez ân cümle : O cümleden olarak.

ez kaza : f. Kazâ olarak, tevâfuk olarak. Beklenmedik ânda.

ez'af : (Zı'f. C.) Bir şeyi iki katı yapan fazlalıklar. Katlar. ◊ Çok zayıf, en zayıf.

ez'akî : Kısa boylu ve kötü olan adam. Kötülük yapan kimse.

ez'ar : Saçı az olan kimse. * Otu az olan yer. * Zâlim ve kötü huylu kimse.

ez-cümle : f. Bu cümleden, meselâ, bunun gibi.

ez-kadim : f. Eskiden, önceleri.

ez-men : f. Benden.

ez-nev : f. Yeni baştan, yeniden.

ez-yah : f. 'Buzdan soğuk' mânasına gelir.

eza : Ticarette kaybetme, zarar etme. * Kibir ve gururunu bıraktırma. * Sıkıntı, eziyet, zulüm, cevr, sitem, renc, incinmek. İnsanın kerih görüp mahzun olduğu şey. * Hayır ve sadaka yoluyla mal More…

ezahir : Çiçekler, şükufeler.

ezame : (C.: Ezamât) Hışım ve gadap etmek. Kızmak, hiddetlenmek.

ezamim : (İzmâme. C.) Cemâatler, topluluklar.

ezan : Namaza dâvet ve vahdaniyet-i İlâhiyyeyi ve hakaik-ı İslâmiyyeyi âleme, kâinata ilân etmek için minare ve emsali mahallerde edilen nidâ. Kamet getirmek. * Bildirmek.(Ezan, Müslümanlığın mühim More…

ezanî : Ezan ile alâkalı.

ezanî saat : Ezanın kendine göre ayarlandığı saat. Her hangi bir yerde güneşin tam gurub ettiği andan, sonraki gün aynı vakte kadar, 24 saat olmak üzere ayarlanmış saat.

ezat : (C.: Üzâ-Ezy) İçinde su birikmiş çukur yer.

ezb : Anasından yeni doğmuş hayvan.

ezbad : (Zebed. C.) Paslar. * Dörtte birler, çeyrekler. * Köpükler.

ezdad : Zıdlar. Mukabil ve muhalif olan şeyler. Birbirinin tersi veya zıddı olanlar.

ezder : f. Münâsib, muvâfık, yaraşır, lâyık.

ezdili can : (Ez-dil-i cân) Candan ve gönülden.

ezeb : Leim kimse. * Kısa boylu.

ezebb : f. Saçları uzun ve kaşlarının kılları çok olan adam.

ezec : (C.: Azec) Süleyman Aleyhisselâm'ın yaptığı bir bina adı.

ezecc : Uzun ve ince kaşlı.

ezel : İbtidası ve başlangıcı olmayan, her zaman var olan.

ezelî : Ezele mensub ve müteallik. Devamlı var olup varlığının başlangıcı olmayan.

ezell : Kurtla sırtlandan doğan hayvan. * Oturak yerinin iki yanları arık ve yeyni olan. ◊ Çok zelil. Çok alçak ve rüsvay olan.

ezem : Ağzını yumup oturmak. * Sabretmek. * Yemekten ve içmekten men'etmek. * Isırmak. * Gayret etmek. * Bükmek.

ezfar : Tırnaklar. * Tırnakbahuru denilen tıbbi bir koku. * Şimal kutbunda bulunan küçük yıldızlar.

ezfer : Güzel kokulu şey. ◊ Uzun tırnaklı.

ezfile : Cemaat, topluluk, güruh, bölük.

ezfir : Çok iyi kokulu nesne.

ezgehan : f. Tembel adam. İşi gücü olmayan kimse.

ezhab : (Zeheb. C.) Yumurta sarıları. * Altunlar.

ezhan : Zihinler. Müdrikler. Anlamayı meydana getiren duygular.

ezhar : (Zehre. C.) Çiçekler. Zehreler. şukufeler.

ezhar (azhâr) : (Zahr. C.) Satıhlar, yüzler. * Sırtlar, arkalar. Binek hayvanının sırtları.

ezhel : Gafil kimse. Gaflette bulunan kişi. * Pek dalgın.

ezher : Pek beyaz ve parlak. * Ay, kamer, * Saf ve parlak olan. * Cuma günü. * Vahşi sığır.

ezheran : (Ezhereyn) Ay ile güneş.

ezib : Rezil, âdi ve aşağılık kimse. * Kıble rüzgarı. * Riyh-u cenub ile Sâbâ arasında esen yel. * Sevinmek, ferah ve neşat.

ezikka : (Zukak. C.) Yollar, sokaklar.

ezille : Zeliller, alçaklar.

ezimme : (Zimam. C.) Yularlar. Bağlar.

ezin : Söz dinlemek. * İşitmek. ◊ Kefil.

ezir : f. Haykırma, bağırma.

eziyet : İncinme. Sıkıntı çekme.

ezka : En temiz. En pâk. Ziyade dindar. Pâkize. ◊ En anlayışlı. En zeki.

ezkan : (Zakn. C.) Çeneler.

ezkar : (Zikr. C.) Zikirler.

ezkat : f. Kötü düşünceli kişi.

ezker : Maharetli duvar ustası.

ezkiya : (Zeki. C.) Çabuk ve güzel anlayışlı kimseler. Keskin zekâlılar. ◊ Saf, temiz, iyi halli kimseler.

ezl : Güçlük. * Darlık. * Hapsetmek.

ezlaî : Uzunca ve iri olan şey.

ezlak : Aleyhte söz söyleyen adam. * Keskin olan şey.

ezlam : (Zelm. C.) Oklar. Kumar okları.

ezlef : (C: Zelef) Burnunun ucu uzun ve ince olan.

ezlem : Boğazı altında sarkık uzun kılları olan keçi. ◊ (Bak: Azlem)

ezm : Yemek, ekl.

ezman : Zamanlar. Vakitler. Müddetler.

ezmâr : (Zimr. C.) Kahramanlar, yiğitler, bahadırlar.

ezmayiş : Tahtadan yapılmış demir temrenli bir cins ok.

ezme : Kıtlık, kaht. * Şiddet. * Darlık. * Bir kere yemek.

ezmel : Hareket etmek. * Muzdarib olmak, acı çekmek. * Savt, sadâ, ses. * Gül.

ezmine : (Zaman. C.) Zamanlar.

eznab : (Zenb. C.) Suçlar, günahlar. * Kuyruklar.

eznem : Kulakları ucunda sarkık uzun kılları olan keçi.

ezr : (C.: Uzur) Arka ve sırt. * Kuvvet.

ezra : Çok konuşma. * Çok yeme. * Sözü düzgün ve pek fasih olan kimse. ◊ Kulağı beyaz, gövdesi siyah olan davar.

ezrab : Diş kökü.

ezrak : Saf ve temiz su. * Gök renkli, mâvi.

ezrar : (Zirr. C.) Elbise düğmeleri.

ezrebî : Azerbeycan'ın Arapça adı.

ezûc : Hayâsız ve edebsiz adam. * Sert başlı at.

ezum : Isırıcı, ısıran.

ezuz : Pek keskin olan kılınç veya hançer.

ezvac : Çiftler. Zevceler. Nikâhlı karılar. * Kocalar.

ezvah : Münkabız olmak. * Yakınlık.

ezvak : Zevkler. Keyfler. Eğlenceler.

ezver : Boynu eğri olan kimse.

ezvet : Küçük yanaklı.

ezyaf : (Zıyf. C.) Misafirler. Mihmanlar.

ezyak : (Zîk. dan) Pek dar ve sıkıntılı. Çok zor.

ezyal : (Zeyl. C.) Ekler. İlâveler. Zeyiller.

ezyed : Çok ziyade. Daha fazla. En ziyade.

ezz : Depretmek ve koparmak. * Kandırmak, aldatmak.

Çerez Ayarları

Zorunlu Çerezler

Performans Çerezleri

Reklam veya Hedefleme Çerezleri

Analitik Çerezler

Kişiselleştirme Çerezleri