Allah (cc), Kur’an-ı Kerim’de Kur’an’ın içeriğinin, manasının ve ehemmiyetinin daha iyi ve daha kolay anlaşılabilmesi için Kur’an’ın özelliklerini daha başka isimlerle de bizlere anlatıyor.

Kur’an; Kitab-ı Mukaddes olarak bir araya toplayan, canlı tutan, yaşayan ve yaşatan demektir. Aşağıda yazılı olan isimleri Kuran’ın ayetlerinden alıp yine Kur’an’ı Kur’an’dan öğrenelim.

FURKAN: (Bakara,185 - Enfal,24-29) Bu ayetler Kur’an’ı “Furkan” olarak yani Hak ile batıl farkını anlatan ölçü ve mihenk taşı olarak tanımlar. Biz hadiseleri Kur’an-ı Kerim ile ölçeriz, çünkü Kur’an Furkan’dır, farkı belirtendir. Herhangi bir işe baktığımızda Kur’an’ın ölçüsü o işin Hak mı, yoksa batıl mı olduğu bizlere fark ettirir.

KUR’AN-I AZİMÜŞŞAN: Bu isim Kur’an’da açık açık yazmaz. Kur’an’a canı gönülden inanıp iman eden Müslümanlar, bu ismi saygıdan söylemektedirler. Azim; azmetmek, niyet etmek, kesin karar vermek anlamına gelse de azim; büyük ve ulu manalarına da gelir. Kur’an’ı Azimüşşan, şanı, şöhreti, şerefi ulu ve azametli; şan ve mertebesi büyük demektir. Bizler şan ve mertebesi büyük olan bu kitaba hürmeten O’na edep ve saygı ile yaklaşırız. Abdestli olarak okumaya gayret ederiz.

3- KİTAB-I HİKMET: (Nisa,113 – Cum’a,2) Hikmet; üstün akıl ve yüksek ilim demektir. Bilgelik ve “hakim” olmaktır. Herkesin kolay kolay gerçeğini kavrayamadığı ilahi esrar hakkında kullanılan bir tabirdir. Kur’an’ın derin manalarını kavrama, ilahi hakikatlerini bütün incelikleriyle idrak ederek İslâm dininin genel esaslarına uygun hareket etme demektir.

Tasavvufta, ilahi bir cezbeye kapılarak aklın ve imanın sınırlarını aşan, kesrette Vahdet’i, her şeyde Cenab-ı Hakk’ı gören aşka, sevgiye ve ilhama dayalı ilim demektir.

4- KUR’AN-I NATIK: (Nisa,105) Nutk etmek, ezberlemek manalarına gelse de “Natıka” düşünüp tefekkür ederek konuşma, üstün zekâ sahibi, düzgün, güzel ve tesirli söz söyleme gücüdür. “Biz sana hakikat bilgisini, Hak olarak insanlar arasında Allah’ın (cc) gösterdiği ile hüküm vermen için indirdik.” (Nisa, 105) Bu ayet-i Kerime’de açıkça “Natık” kelamı geçmese de, insanlara hakikati anlatma bakımından Hz. Peygamber’in natık yönünü bizlere söylüyor. Kur’an-ı Natık, peygamberlerin ve peygamber vasi’si Ehlibeyt’in ve Kamil Mürşid’lerin en büyük özelliklerindendir. Hz. Ali (k.a.v.)’nin ‘Ben canlı Kuran’ım’ demesi de bundandır.

5- KİTAB-I NATIK: Fusillet, ayet 53 Kur’an-ı Natık, Nebi’i mürseli, ashab-ı güzini ve Hakk’ın veli kullarını işaret etmektedir.

6- KUR’AN-I MÜBİYN = (Yasin,17 – Neml,1 – Şuara,2) Açık, apaçık gösteren, anlatan, yazan, hayır ve şerri, Hak ile batılı ayıran ve aşikâre eden demektir.

7- KUR’AN-I MECİD: (Kaf,1 – Buruc,15-21) Allah’ın isimlerindendir. Çok ulu ve çok yüce, şan ve şeref sahibi demek olup, aynı zamanda da mucid, icad eden, gizliyi açığa çıkarıp aşikâr eden demektir.

Allah(cc), bu surede senden sende gizli olanı, senin hakikatini (Lâ faili illallah) açığa çıkarmanı istiyor.

8- KİTABULLAH: (Rum, 56) Allah’ın kitabı demektir. İnsan, akıl baliğ olduktan sonra ölünceye kadar geçen zaman içinde Allah’ın (cc) kitabını okuyup, hayatına uygulamak mecburiyetindedir. İnsan, hangi dinden, hangi dilden olursa olsun yaşadıkları, yaptıkları ve yapacakları Kuran’dandır. Bizler hayatımızda yaşadıklarımızın birer ayet olduğunun farkına varırsak ariflerden oluruz.

9- KUR’AN-I KERİM: (Neml,29 - Vakıa,77- 78) Kerem sahibi, ikram eden, rızık veren cömert, âl-i cenab, ahlâklı ve affedici. Ayet-i Kerime; ayetleri ile bize ikram eden, cömert Allah.

10- KUR’AN-I HAKİM: Yasin,2 – Lokman,2. Hakim, hekim, hakem, hüküm, hikmet aynı fiilin kökünden gelir. Kur’an, Hak ile batılı, doğru ile yanlışı ayırmaya Hakem, adil ve adaletli olmada Hakim, maddi ve manevi şifa arayana Hekim, İslâmi yaşantı ve kurallarda hüküm ve Allah’ın (cc) ilim ve sırlarına vakıf olmada ise Hikmet kapılarının anahtarıdır.

11- TENZİL-İ KİTAP = Secde,2-Zümer,41-Casiye, 2- Ahkaf,2 . Bir şeyin bir miktarını çıkarmak, indirmek, tedricen peyderpey indirmek. Bu manası ile Kur’an-ı Kerim’in vahiy yoluyla peygamberimize indirilmesi. Kur’an-ı Kerim’de yine Kuran için “O âlemlerin Rabbinden bir tenzildir.” diye buyrulmaktadır. Daha birçok ayette Kur’an-ı Tenzil bu anlamda kullanılmıştır.

12- KİTAB-I MESTUR = Ahzab,6. Mestur; örtülü, kapalı, gizli, perdeli demektir. Kadınlar için kullanılır. Yaşmak veya peçe ile örtünen, açık gezmeyen, iffetli, namuslu “mesture” demektir. Kur’an-ı Kerim’de böyledir. O’nunla ilgilenmeyene, hayatını Kur’an’a adapte etmeyene, Kur’an ile içli dışlı, haşır neşir olmayana karşı kapalıdır.

13- KİTAB-I SADIK = Saffat,157. Doğru ve gerçek samimi arkadaş demektir. Kur’an-ı Kerim, Kitab’ı Sadık’tır. Kıyamete kadar hiçbir harfinde, ayetinde zerre kadar sapma olmayacaktır. Kur’an’da ne yazıyor ise bunlar dünyada veya ahirette tatbik edilip gerçekleşecektir.

14- KURAN-I ZİKİR: Sad,1 – Kamer,17-22-40. Zikir; anmak, hatırlamak, yad etmektir. Anlatmak, açık söylemektir. Yalnız dil ile değil, kâlp ile ve gönül ile Allah’la (cc) meşgul olmak, Allah’a yakin olmaktır. Kur’an-ı Kerim’i okuyan kişi, Allah (cc) ile konuşan, kendini Allah’a daha yakin hissedendir. Bu manada Kur’an, Allah ve Resulûnü zikretmektedir.

15- KİTAB-I FUSİLLET = Fusillet,3 . Tafsil olundu (kelime manası tafsilattan gelir) “açık açık anlatıldı” demektir. Fusillet suresinde Kur’an’a inanmayan müşriklerin müstehak oldukları cezalar, geçmişteki inkârcı kavimlerin başlarına gelenler, Allah’ın (cc) varlık ve birliğinin delilleri, insanın rahatlık ve sıkıntılı zamanlardaki çelişik tavırları, Kur’an’ın nuzulündeki hikmetler, Mü’minlerin ahlâkı, dünyevi ve uhrevi mertebelerini açık açık anlatılmaktatır. Bu anlatılanların mücevher gibi kıymetli olduğunu bildirir.

16- KİTAB-I AZİZ: Fusillet,41 . Çok değerli, derecesi yüksek, hürmetli ve muhterem demektir. Ayrıca kuvvetli, şerefli, yüce, ulaşamayacak, alt edilemeyecek ve karşı konamayacak kadar güçlü demektir. Ayrıca Esma-ül Hüsna’dandır.

17- KİTAB-I HAFIZ: Kaf,4 – Vakıa,78. Saklayan, koruyan, muhafaza eden, himaye eden, Kur’an’ı ezberden okuyabilen, hıfzeden demektir. Bilgi (data); insanın bugüne kadar yaşayıp, öğrendiklerini beyninde muhafaza etmesi, saklaması, bilgi birikimi demektir.

18- KURAN-I ACEB: Cin,1-2. Hayat verici demektir. Cin topluluğu Kur’an-ı Kerim’i peygamberimizden dinledikleri zaman, Peygamberimize iman edip, yeni bir hayata Müslüman olarak başlamışlardır.

19– AHSENEL HADİS: Zümer, 23. En güzel söz demektir. “Allah (cc) sözün en güzelini, birbiriyle uyumlu ve bıkılmadan tekrar tekrar okunan bir kitap olarak indirdi. Rablerinden korkanların, bu kitabın etkisinden tüyleri ürperir, hem bedenleri, hem gönülleri Allah’ın (cc) zikrine ısınıp yumuşar. İşte bu kitap, Allah’ın dilediğini kendisiyle doğru yola ilettiği hidayet rehberidir. Allah (cc) kimi de saptırırsa artık ona yol gösteren olmaz.” (Zümer, 23)

20– ALİY: Zuhruf,4. Yüce ve ulu demektir. “O katımızda bulunan ana kitapta mevcut, yüce ve hikmetle dolu bir kitaptır.”

21– BELAĞ: İbrahim,52 – Kaf,45. Belagatla yani düzgün ve sanatlı bir şekilde maksadını anlatan demektir. “Biz onların dediklerini çok iyi biliriz. Sen onların üzerinde bir zorlayıcı değilsin. Tehdidimden korkanlara Kur’an’la öğüt ver.” (Kaf, 45)

22– BÜŞRA: Neml,1-2. Müjdeleyen demektir. “Bunlar, Kuran’ın gerçeğini açıklayan kitabın ayetleridir. Mü’minler için bir hidayet rehberi ve bir müjdeleyicidir.”

23– BEŞİR: Fussilet,4. Allah (cc) tarafından insanları korkutmak ve müjdelemekle gönderilen demektir. “Bu kitap müjdeleyici ve uyarıcıdır. Fakat onların çoğu yüz çevirdi. Artık dinlemezler.”

24– MUTAHHAR: Abese 14. Arınmış tertemiz demektir.

25– MERFUA: Abese, 14. Yüceltilmiş demektir.

26- MUHKEM: HÛD, 1. Sağlam, güçlü ve dayanıklı demektir. “Hikmet sahibi her şeyden haberdar olan tarafından ayetleri sağlamlaştırılmış, sonrada açıklanmış bir kitaptır.”

27– BURHAN: Nisa,174 – En’âm,149 – Enbiya,24 – Furkan,33. Delil, ispat ve doğru ön hükümler ile yapılan kıyas demektir. Onların sana getirdikleri hiçbir delil yoktur ki, sana doğru sunu ve daha açığını getirmeyelim.”

28- ÜMMÜL KİTAP: Zuhruf, 4. Aslı bozulmamış, ilk günkü gibi orijinal demektir. Bir şeyin aslı esası, temeli, anası demektir. Kur’an-ı Kerim 104 kitabın anasıdır. Bütün kitaplar deforme olmalarına rağmen Kur’an, bu kitapların hepsini hiç bozulmadan, orijinal şekilde kendi içinde topladığından, “Ümmül kitap” bütün ilahi kitapların anası demektir. Kur’an-ı Kerim’de üç anlamda kullanılmıştır.

1 – Levh-i Mahfuz; bütün semavi kitapların asıllarının kendisinde bulunması ve ikinci merhalede oradan alınarak Cebrail vasıtası ile Peygamberlere indirilmiş olması sebebiyle Levhi Mahfuza bu isim verilmiştir.

2 – Kur’an-ı Kerim’in muhkem ayetleridir. Bu ayetler yazıldığı gibidir. Hiçbir şekilde başka manalara çekilemez.

3 - Kuran’ın ilk suresi Fatiha. Bu sureye aynı zamanda Ümmül Kuran’da denilmektedir.

Cenab-ı Resulullah’a okuma yazma bilmediğinden “Ümmi” denilse de, esasında bütün peygamberlerin ahlâk ve fazilet bakımından en üstünü, en şereflisi “Rahmetenlil âlemin” olarak Allah’ın habibi (sevgilisi)dir. Dolayısıyla bütün peygamberlerin anasıdır, çünkü hepsi ruhaniyet olarak O’nun nurundan halk edilmişlerdir.

Değerli dostlar, yukarıda Kuran’ı Kerim’in kendisine lâyık görülen bu isimlerinin çoğu Esma-ül Hüsnadan (Allah’ın güzel isimleri) olsa da, insan ve Kur’an ikiz kardeştir hadisince Kur’an’ın bu isimleri ve özellikleri Allah’ın peygamberlerinde, velilerinde, Mukarrebun olan kâmil mürşidlerinde vardır. Bizler Kur’an-ı Kerim’e kitap olarak bu kadar sevgi, saygı, hürmet ve ihtimam gösteriyorsak Kur’an’ın ikiz kardeşi olan canlı Kur’an’a (insan) saygımız, sevgimiz ve hürmetimiz namütenahi olmalıdır. Çünkü Kitab-ı Kur’an’ı bizlere şerh edip anlatan ve öğreten Kur’an-ı Natık olan insandır.

Rabbim bizleri Kur’an’ı Natık olanla haşreylesin.

Enver Efe
İstanbul, 21.07.2015