Ezel sırlarını ne sen bilirsin ne de ben
Bu muammayı ne sen çözersin ne de ben
Perdenin gerisinde seni beni bir konuşturan var.
Perde kalkarsa ne sen kalırsın ne de ben
Ebu'l Hasan Harakani
Geldi geçti ömrüm benim
Şol yel esip geçmiş gibi
Hele bana şöyle gelir
Şol göz yumup açmış gibi
Yunus Emre
Vasıl olmaz kimse Hakk'a cümleden dur olmadan
Kenz açılmaz şol gönulde ta ki pür-nur olmadan
Sür çıkar ağyarı dilden ta tecelli ide Hakk
Padişah konmaz saraya hane ma'mur olmadan
Şemseddin-i Sivasi Hz
İş bu söze Hak tanıktır
Bu can gövdeye konuktur
Bir gün ola çıka gide
Kafesten kuş uçmuş gibi
Yunus Emre
Zat-ı Hakk'da mahrem-i irfan olan anlar bizi
İlm-i sır'da bahr-i bi-pâyan olan anlar bizi
Bu fena gülzârına tâlip olanlar anlamaz
Vech-i bâki hüsnüne hayran olan anlar bizi
Niyâzî-i Mısrî
Bir kez gönül yıktınısa
Bu kıldığın namaz değil
Yetmiş iki millet dahi
Elin yüzün yumaz değil
Yunus Emre
Ârifin her bir sözünü duymaya insan gerek
Bu cihanda sanmayız hayvan olan anlar bizi
Ey Niyâzi katremiz deryaya saldık biz bu gün
Katre nice anlasın ummân olan anlar bizi
Niyâzî-i Mısrî
Bir gönülü yaptınısa
Er eteğin tuttunusa
Bir kez hayır ettinise
Binde bir ise az değil
Yunus Emre
Hikmet ehli zatlar buyuruyor ki: Diyelim ki, gözlerimiz sağlam, gayet güzel görüyoruz, ama lambayı söndürünce karanlıkta, aynı gözle, birbirimizi göremiyoruz. Demek görmek için sadece göz yetmiyor, ışık da gerekiyor. İşte bugünkü insanlık da karanlıkta kalmıştır, çünkü aydınlatıcı unsurlar ortadan kaldırılmıştır. Kuran-ı kerim nurdur. Zulmette yani karanlıkta inmiştir. Mekke-i mükerremede, Medine-i münevverede putperestlik vardı. Dinsizlik, ahlaksızlık, hırsızlık, eşkıyalık, rüşvet, diri diri çocuklarını gömmek vardı. Kuran-ı kerim ve Peygamber efendimiz o zulmette ışık idi, nur idi. O nura uyanlar, huzura kavuşmuş, derhal değişmişlerdir.
Dine hizmet eden, bu din büyüklerine tâbi olan Müslümanların, şuna çok dikkat etmesi gerekir: Bu yola girmeden önce, doktor, müdür, subay olmuş olsak da, bu yola girince durum değişir. Bugün bizim hâlimiz, konuşmamız, tavrımız, İslamiyeti ve bu büyükleri temsil ediyor, çünkü artık millet bize doktor, müdür, subay gözüyle değil dinin hizmetkârı gözüyle bakar. Mademki hizmete tâlibiz, hizmetin gereklerini yerine getirmemiz gerekir. Onun için büyüklerimiz (Lisan-ı hâl, lisan-ı kâlden entaktır) buyuruyor. Yani hiç konuşmadan İslamiyeti yaymak, konuşarak anlatmaktan çok daha etkilidir. Bir Müslüman hiç konuşmasa, yalnız alışverişiyle, giyinmesiyle, namaz kılmasıyla, davranışlarıyla örnek olarak İslamiyeti yayabilir. Bir başkası, çok konuşur, fakat yaşayışı İslama uymadığı için, millet onun yüzünden İslamiyetten uzak durur. Bu ise felakettir. O halde en ideali, sözüyle yaşayışı bir olandır. Eğer konuşması hâlinden farklıysa, konuşmamak daha iyidir. Çünkü Kuran-ı kerimde mealen, (Yapmadığınızı söylemeyin) buyuruluyor.
Bir örnek: Gayrimüslimlere ait bir ticaret kervanı gelip, gece Medinenin dışına konar. Yorgunluktan hemen uyurlar. Halife Hazret-i Ömer, şehri dolaşırken bunları görür. Abdurrahman bin Avfın evine gelip, (Bu gece bir kervan gelmiş. Hepsi kâfir ise de, bize sığınmıştır. Eşyaları çok ve kıymetlidir. Yabancıların, yolcuların bunları soymasından korkuyorum. Gel, bunları koruyalım) der. Sabaha kadar bekleyip, sabah namazında mescide girerler. Kervandakilerden bir genç uyumaz, onları gözetler. Arkalarından gider. Soruşturup, kendilerine bekçilik eden iki şahıstan birinin Halife Hazret-i Ömer olduğunu öğrenir. Gelip arkadaşlarına anlatır. Roma ve İran ordularını perişan eden, adaletiyle meşhur, yüce halifenin bu merhamet ve şefkatini görerek, İslamiyetin hak din olduğunu anlayıp seve seve Müslüman olurlar.