Hakikat-i asliyesinin arayışı içerisinde olan bir insan evvela şu hususu çok iyi bilmelidir ki, bir kere insan dediğimiz kişiyi, diğer bütün varlıklardan farklı ve ayrıcalıklı kılan en temel özellik insan olmasındandır. Bu nedenle; bu temel özelliklerin neler olduğunu, bu özelliklere sahip olabilmenin ana temel esaslarını sizlerle paylaşmak istiyorum.

Değerli dostlar; Nefsini mutmain eden bir hak yolcusunun hedefi, Rabbinin rızasına kavuşma gayretinde olan bir kul olabilmektir. (Bakınız; Fecr- 27,28,29,30) Bu ulvi makama ulaşabilmek için Hak dostunun iki oy hakkı vardır. Birincisi nefsinden yanı kullanacağı oy, diğeri ise rahmandan yana kullanacağı oy. Değerli kardeşlerim burayı biraz açmak istiyorum müsaade ederseniz.

Öncelikle şu hususa dikkatlerinizi çekmek isterim. Enaniyetten yani benlikten kurtulmaya üç aşamada erişmek mümkündür. Bunlar sırası ile Hakkın fiillerinde fena olmak, Hakkın sıfatlarında fena olmak, Hakkın zatında fena olmak. Bu iş nasıl olur?

İnsan vücudu anasırının iki hal mertebenin zuhuru olduğunu efendim hazretleri gerek eserlerimizde gerekse sohbetlerinde, önemine binaen bizlere sıkça buyurduğunu arz etmek isterim. Bu iki hal mertebenin birincisi Nefs-i Emmare yönümüz veya şeytani yönümüz. Diğeri ise Rahmani diğer bir ifade ile Ruhani yönümüzdür.

Nefs-i Emmare yönümüz; bu konuya eserlerimizin birinde geçen Efendim Hazretlerinin bir- iki cümlesiyle başlamak istiyorum. “…Varlığında münferit olanlar, denizin ortasında kalmış bi çare gibidirler” diye buyurduğu bu anlamlı ifade, zaten her şeyi bizlere anlatıyor.

Varlığının hakikatine arif olamayanlar yalnızlığa mahkum olan kimseleridir. Çünkü bu gibi kimseler enaniyetinin esaretinde kalmış, varlığının hakkın varlığından ayrı bir varlık olduğuna iman etmiş kimseler, denizin ortasında kalmış biçare kimselerdir. Böyle kimselerin kurtuluşu ise selamet sahiline çıkmakla mümkündür. Bu da ancak; kendini tanımakla, asliyetine rücu etmekle hakikatine ulaşmakla rabbini tanımakla mümkündür. Yoksa bu gibi kimselerin önceliği Rabb’i yerine ŞEYTAN’ ıdır yeri ise esfel-i safilin dir dostlar. İşte bu halde olan kimseler reyini şeytani yönde kullanırlar. Bu kişilerin önceliği BEN’ liğidir, enaniyetidir, şeytanıdır. Allah cc. bu gibi kimselere hidayet versin.

Ruhani Yönümüz ise; Hakikat-i asliyesinin arayışı içerisinde olan insanlar; enfüs ve afakta görünen veya görünmeyen her ne var ise Cenab-ı Hakk’ın mazharıdır. “BENİM” diye bildiklerimizin her birinin bize ait olmadığını bilmeye, gönül aleminde Rabbi’ miz den başka, zerrey-i miskal kadar bir varlığın olmadığını, gönlün masivalardan tamamı ile kurtulup, gönül aleminin Rabb’imizin mihman olacağı bir hale gelmesiyle birlikte yöneleceğimiz istikamet Rabb’imizin istikametidir. Reyini bu yönde kullanan kimselerin önceliği veya önceleyeceği tek bir adres vardır, O ’da RABB’i dir dostlar.

Bütün varlıklar içerisinde sadece insanın sahip olabileceği bu özellik, insanın varoluşu ve ayrıca kesret aleminde yaşadığının farkındalığı ile madde aleminde de varoluşuna farklı bir boyut kazandırmış olacaktır. Bu farkındalık sayesinde insan; varlığının hakikatini tespit etmek, kendi varoluşuna anlam kazandırmak ve Kainatın sırlarını çözmek için, sonsuz bir hakikat yolculuğuna çıkmış olacaktır.

Bu yolculuk esnasında kişi birtakım tecelliyatlar ile karşılaşması muhakkaktır. Bu tecelliyatlar hakikatine ulaşmasına vesiledir kardeşlerim.

Kişi, bu yolculuğu sırasında “Enfüs” aleminde; kendi varlığının derinliklerinde yol almış hikmet erbabının “İLK KENDİNİ TANI” noktasında temelini atmış ve bu bağlamda marifet dergahının kapılarını aralamış “Fena” meydanının tam ortasında “şühud” badesi ile mest olup semaya durmuştur diye buyuruyor mütefekkirlerimiz.

Çevremizi sarıp sarmalayan alem dediğimiz “Afak”ın sırrını çözebilmek, tabiatı tanıyıp O’na ram olabilmek için kaşif olmaya gerek yoktur dostlar. Ya ne yapmak gerek, Rabbine teslim ol yeter. Çünkü; kesret alemin de gördüğümüz bütün varlıklar yani canlı-cansız, insanatı olsun hayvanatı olsun cemadatı olsun nebatatı olsun her birisi Cenab-ı Hakk’ın mazhariyeti olduğundan ne şerikimiz var ne de şüphemiz… Her birisi Cenab-ı Hakk’ın varlığında ifna yani yok olmuşlardır. İşte bu insanların önceliği Rabb’dir.

Hakikatine ulaşma gayretinde olan bir hak yolcusu geçmişinde hak ve hakikat karşısında duyarsız, kör, sağır hatta dilsiz bireyler veya topluluklar hep var olmuşlardır. Tabii ki bu tür insanlar, en temel özelliğini yitiren birey ve topluluklara, Allah cc. Ar’af Suresi Ayet 179’da, “Gözleri var görmezler, kulakları var işitmezler… Onlar akledip düşünmezler” diye buyurmaktadır.

Bu bağlamda; “Hak” ve “Hakikat” kavramını bilmeden, İnsanlığın ana mihverine ulaşmamız asla mümkün değildir. Bu iki kavram, kullanma yerlerine göre farklı anlamlar ifade ederler. Hakikat-i asliyesine ulaşma arzusunda olan bir ehli dost bir seyr-u süluk yolculuğuna çıkmak mecburiyetindedir. Seyr-u süluk akla gelebilecek her türlü zorluk ve manialarla karşılaşabilecek bir yolculuk olduğunu göz ardı etmemelidir. Malumunuzdur ki; Manevi terbiyedeki hedef, kalbin ihsan mertebesine ulaşmasıdır, sonrada; kalbin gafletten uyanarak, manevi kirlerden arınması sonucu yakine ulaşması çok önemlidir. Yakin, kalbin Cenab-ı Hakk'ı görüyor gibi bir şuur ve hassasiyete sahip olmasıdır. Bu hal, her mümin için bir hedeftir. Din imanla başlamakta, ibadetlerle olgunlaşmakta, ihsanla kemale ermektedir.

Yol ve erkanımız da, kalbin selim hale gelmesi üç safhada gerçekleştirilmektedir. Birinci safha manevi kirlerden temizlik, ikinci safha yüksek ahlaklarla güzellik, üçüncü safha ilahi huzurda kabul ve Rabbine teslimiyettir.

Sonuç olarak; hepimizin ortak gayesi, kalbin tezkiyesi, nefsin terbiyesi ve sonunda ruhaniyetin emrine girip, Rabb’imizi öncelemek hepimizin ortak hedefidir.

Rabbim cümlemizi Hakikatine ulaştırıp, her hususta önceliğinin rabb’i olmasını nasip etsin.

Rabbim cümlenizden razı ve hoşnut olsun.

Mustafa AYALTI
Akçay, 18 Eylül 2022