Allah’ın sıfatları, Zati ve Subuti olarak ikiye ayrılır. Yalnız kendisine has olan Zati sıfatları altı, aleme ta’alûk eden sıfat-ı subutiyesi ise sekizdir.

1- VÜCUT = Allah (cc) vardır. Varlığı ezeli ve ebedidir (Hadid-3) Vacib-ül Vücuttur, yani başkası tarafından yaratılmayan, varlığı zaruri ve Zati olan, varlığı başkasının varlığına bağlı olmayan, varlığı kendinden olup, ezeli ve ebedi olan Allah’tır. (İhlas suresi)

2- KIDEM = Allah(cc)’ın varlığının evveli, başlangıcı yoktur demektir. Allah, zaman ile mefhum (sınırlı) değildir. Çünkü zamanı da Allah yaratmıştır. Ne kadar geriye gidersek gidelim, O’nun var olmadığı bir zaman düşünülemez, bulunamaz. Allah sonradan meydana gelmiş bir varlık değildir. Ezeli (kadim) varlıktır. Kıdem sıfatının zıddı olan sonradan olma (hudûs) değildir.

3- BEKA = Allah’ın Zat’i sıfatlarından üçüncüsü olan Beka, Allah’ın başlangıcı olmadığı gibi, sonunun da olmaması demektir. O hem Evvel’dir, Hem Ahir. Yani Allah’ın varlığının hiçbir zaman yok olmayacağının, sonsuza kadar var olacağınıın delilidir. Kuran-ı Kerim’de Allah’ın ezeli ve ebedi oluşu hakkında şöyle buyurur “O Evvel’dir, Ahir’dir.” (Hadid 3) “Zatın başka her şey yok olucudur” (Kasas 88

4- VAHDANİYET= Allah’ın tek olduğu, yani O’nun eşinin ve benzerinin olmadığı, Zat ve Sıfatlarında tek olduğu, çokluğu kabul etmemesi, Allah’tan başka her şeyin sadece O’nun yaratmasından ibaret olması demektir. O’nun eşi , benzeri ve ortağı yoktur. Mevcut olan her şey, O Vahit olan demektir.

5- MUHALEFET-ÜL HAVADİS= Sonradan olan şeylere benzememektir.
Allah’tan başka her varlık, onun dilemesi (istemesi) ile sonradan olmuştur. Allah sonradan olan şeylerin hiçbirisine, hiçbir yönden benzemez. Allah, her şeyi kendi varından var etmekle beraber, her şeyde Allah’ın varlığı mevcuttur fakat biz her şeye Allah diyemeyiz ama her şey Allah’tandır. Allah (cc) kendisi hakkında bizim hatıra getirdiklerimizin de ötesinde bir varlıktır.

6- KIYAM Bİ – NEFSİHİ = Allah’ın Zat’i Sıfatlarının sonuncusu Kıyam bi Nefsihi’dir. Cenab-ı Hakk’ın hiçbir şeye ve kimseye muhtaç olmadığına, O’nun başka bir varlığa ihtiyacının bulunmadığına ve dünyada hiçbir nesne, kişi ve ortam yok iken yalnızca O’nun var olduğuna denilmektedir. (İhlas)

Sözlükte “doğrulup ayakta durmak, devam ve sebat etmek, bir işin idaresini üzerine almak, gözetip korumak” anlamına gelen kıyam kökü ile “Şahıs, zat, kendi” manasındaki nefs kelimesinden oluşan terim, kelam literatüründe, Allah’ın bizatihi mevcut olduğunu, var olmak için başkasına muhtaç bulunmadığını, dolayısı ile O her şeye Kadir olan Allah’tır. “Ey insanlar, Allah’a muhtaç olan sizlersiniz. Zengin ve övülmeye layık olan ancak O’dur. (Fatır- 35/15)

Enver EFE
İstanbul, 24 Şubat 2020