Allah (c.c.), Kur’an-ı Kerim’de Hz. Musa ile Hz. Hızır’ın yolculuğunu anlatırken bizlerin istifadesine sunuşu; kişinin ehline teslimiyetini, görünenin arkasındaki gizli hikmeti, kişinin ilim yolunda ancak sabır ile olgunlaşacağını anlatır. (bkz. Kehf, 60- 85)

Hz. Musa kendi ilmine ve peygamberliğine güvenip Allah’a “Bilmediğim daha başka bir ilim var mı?” diye sorduğunda Allah (c.c.) “Ey Musa senin bilmediğin, daha Besmele çekmediğin nice ilimler var.” dedi ve onu Hızır’a (as.) gönderdi. Bu konu Kur’an’da geniş bir şekilde anlatılıyor. Kehf Suresi’nde.

Kur’an’ın anlattığı bu kıssayı biz bugün kendimize, ilim yolundaki tahsil ve talimimize nasıl uygulayabiliriz, o önemlidir. Bu konu tahsil yolunda öğretmen-öğrenci, sanat yolunda usta-çırak, ilim yolunda mürşit-mürit ilişkisinin talimidir. Burada aslolan; talip olanın ehline, ustasına, mürşidine olan imanı ve teslimiyatıdır.

Hızır’ın (as.) gemiyi delmesi:

Değerli dostlar! Talip mürşidine teslim olduktan sonra, mürşidin talibe Hak yolunda, Hakk’a nasıl vasıl olabileceğini öğretebilmesi, talibin bedenine değil kalbine hitap edebilmesi için oraya mecazen bir delik açması gerekir ki söyledikleri dervişin gönlünde yer bulsun. Kıymet kazansın. Yapılan bu muhabbetler ve tavsiyeler; talibin egolarını, aşırı dünya sevgisini, bencilliğini, şehvet ve ihtiraslarını, olumsuz duygu ve düşüncelerini ilim suyu (mecazen) ile boğmaya başlasın.

Talibin bu eski alışkanlıklarından kurtulması zordur ama tek çıkar yol da budur. Çünkü gemi sahile yanaşınca kral (nefs-i emmare) gemiye el koyacak, kendi hizmetine almaya çalışacaktır. Hâlbuki deryada, Hak ilmi ile hallenen, kendisinde Hak’tan gayrı bir şey bulunmayan, o deryada boğulan (içi dışı Hak olan) kişi de nefs-i emmarenin azgınlıkları kalmaz. O artık nefsinin hizmetine girmez, nefsi onun hizmetine girmeye başlar. Artık onun iradesi Hakk’ın iradesi olur.

Hızır’ın(as.) çocuğu boğazlaması:

Talip, eski alışkanlıklarını terk edemez ise onu Hak’tan uzaklaştıran eski arkadaşları ile tekrar oynarsa (dünya tamahı, nefsi arzular) mürşit onun başını keser. Yani ona yasak koyar. Talibi cehalet karanlığından kurtarmaya çalışır.

Çünkü nefsi arzularının peşinden koşanlara Hak ilmi, tevhit muhabbeti hiç fayda vermez. Hatta Pir’leri, anne-babayı (mecazen) üzmekle kalmaz, mazallah onların gazabına uğramaktan da seni kurtarmak için bu yasağı şart koşar.

Hızır’ as. mın duvarı tamir etmesi:

Değerli dostlar! Sevgili Peygamberimiz: “Ben fakrımla övünürüm!” buyurmuşlardır. Buradaki fakirlik; bir hırkaya, bir lokmaya muhtaç fakirliği değildir. Buradaki fakirlik; dünya zevklerine tamah etmeyen, sahip olduğumuz her ne varsa -ilim dahil- bunların tamamının Allah’ın bizlere bir emaneti olduğunu, hatta bedenimizdeki bizim zannettiğimiz fiillerimizin, sıfatlarımızın ve vücudumuzun dahi gerçek sahibinin Hak olduğunun fakrıdır, irfanıdır.

Kişi ancak bu hal ile hallendikten sonra viran (mecazen) olur, vuslata erer. Allah’ın “Küntü kenz” diye tabir ettiği o gizli hazineye sahip olur. Eğer bu haller ile hallenmemiş ise mürşit önce talibin imanını, sabrını, sadakatini, teslimiyetini, ahdini sağlamlaştırır. Talipteki dünya bağımlılığı sürdüğü müddetçe içindeki cevheri açığa çıkartmaz.

Değerli dostlar! Musa (as.) Hızır’a (as.) öğrenmek için gitmişti. Eğer olmak için gitseydi Hızır (as.) onu muhakkak oldururdu. Kur’an’ın bize anlattığı bu kıssayı kendi üzerimize alalım ki bu ayetlerden istifade edebilelim. Eğer bir mürşit elini tutup O’na “Beli” dediysek muradımız öğrenmek değil “olmak, pişmek” olmalıdır. Kişi, ancak olgunlaşıp pişince Hak katında makbul olur.

İlim mi? Sen zaten olgunlaşıp pişince ilim sana ihsan edilir.

Rabbim cümlemizin yar ve yareni olsun. Selâm ve dua ile kalınız.

Enver EFE
İstanbul, 21 Ocak 2021