Gıybet, “Bir kimsenin ayıbını arkasından söylemek veya aleyhinde konuşmak” demektir. Türkçe’de bu sözün karşılığı “dedikodu” ve “çekiştirme” olarak söylenir. İslâm’da büyük günahlardan sayılır. Cenab- ı Allah (cc.) Kur’an’da Hucurat-12’de gıybeti “ölmüş kardeşinin etini yemeye” benzetmiştir.

Gerçekte gıybet, İslam kardeşliğini bozan, toplum düzenini alt üst eden, birlik ve beraberlik ruhunu öldürerek kalplere kin ve husumet saçan büyük bir günahtır. Böyle olmakla birlikte birçok kimse, cahilane bir düşünce ile, söylediğinin gerçek olmasıyla kendini avutur. Hâlbuki gıybet, esasen gerçek olan bir kusurun söylenmesidir. Gerçek olmayanı söylemek ise zaten iftiradır.

Bunu düşünmeyerek bir kişinin, sözlerinin doğru olmasıyla teselli bulması ve yanlış yolda devam edip gitmesi ne büyük bir gaflettir.

Dikkatlice araştırırsak Kur’an-ı Kerim’de Allah (cc.) birçok ayet-i kerimede gıybetin kötülüklerini bizlere anlatıyor. Sevgili Peygamberimiz: “Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır.” diye buyurdu.

Değerli dostlar, bir kişi kardeşinin gıybetini yaptıkça hem kendi kalbinde hem de anlattığı kişilerin kalplerinde gıybet edilene karşı ister istemez bir soğukluk ve sevgisizlik meydana gelir. Gıybet edilen kişi de bundan haberdar olursa onunda gönlünde o kişilere karşı bir soğukluk meydana gelir. Dolayısı ile insan insanı seveceği yerde sevgisizliğe doğru kişinin gönlünün kararmasına sebep olur.

Ebu Berza (ra.) den rivayet edildiğine göre Resulullah (sav.) Efendimiz şöyle buyurmuşlardır: “Ey diliyle iman edipte kalplerine iman tam olarak yerleşmeyen kimseler! Müslümanları gıybet etmeyiniz, onların kusurlarını da araştırmayınız! Kim Müslümanların kusurlarını araştırırsa, Allah (cc.)’ da onların kusurlarını araştırır. Allah (cc.) kimin kusurlarını araştırırsa, onu evinin içinde bile olsa rezil eder.” (Ebu Davut- Edep 35)

“Mümin müminin aynasıdır. Mümin iki el gibidir, birisi diğerini temizler.” diye buyuruyor Peygamber Efendimiz. Bu bağlamda bizler, birbirimizin kusurlarını araştıran değil, örten olmalıyız.

Gıybetin sebepleri: 1- İntikam duygusunu tatmin etmek. 2- Arkadaşlarına uymak. 3- Gösteriş ve büyüklük yapmak; başkalarını küçük düşürüp, kendini büyütmek. 4- Kıskançlık. 5 –Hoşça vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarını ortaya sermek. 6- Küçük düşürmek için alay etmek. (Gazali ihyau Ulumiddin)

Rabbim bizleri dostlarımız hakkında böyle olumsuz fikir ve düşüncelerden muhafaza eylesin. Rabbim cümlemizin yar ve yardımcısı olsun.

Enver EFE
İstanbul, 12 Nisan 2019